Војната, според сѐ уште непотврдени информации, на двете страни одзеде стотици илјади животи (се споменува бројка од половина милион мртви), потоа остави сто илјади луѓе инвалиди, а наводно расели осум милиони лица. Војната, според аналитичарите, направи и материјална штета (од 500 до 750 милијарди долари)
Некои интересни ставови од анализа во „Геополитика“ за приведување кон крај на руско-украинскиот воен судир
И покрај огромната опасност за човештвото, Западот (САД и Европската Унија) и Истокот (Русија и Кина) и нивните поддржувачи не успеаја овие три години да дојдат до заедничко прифатливо, разумно, компромисно, функционално и одржливо решение што би ја изгаснало украинската и европската криза.
Војната, според сѐ уште непотврдени информации, на двете страни одзеде стотици илјади животи (се споменува бројка од половина милион мртви), потоа остави сто илјади луѓе инвалиди, а наводно расели осум милиони лица. Војната, според аналитичарите, направи и материјална штета (од 500 до 750 милијарди долари).
А војната, тоа е барем сигурно, порано или подоцна дефинитивно ќе се реши на „зелена маса“, преку политички (дипломатски) средства. Тоа нема да биде ништо ново бидејќи војните во историјата завршувале со некаков вид договор. Специфичноста на украинскиот случај ќе биде тоа што „трети страни“ ќе имаат свое место во договорот. Поради изобилството помош од западните земји за Украина, во конечното решение на кризата, формално неинволвираните во војна земји, како на пример САД, тие „трети страни“ ќе играат исклучително важна улога.
Најпрво: Крај на европските илузии за украински триумф
Доаѓањето на администрацијата на Трамп сигнализираше дека САД повеќе нема „на неопределено време“ да ги финансираат воените напори на Украина. Западот внесе околу 400 милијарди долари, но Украинците (и поддржувачите) не успеаја да ја спроведат својата замисла за контранапади и триумф, бидејќи немаат знаење, вештини или идеи за таков подвиг. Украинските вооружени сили се исцрпени во однос на човечката сила, логистички преоптоварени и сè повеќе зависни од странска помош, што дополнително ја намалува нивната способност да извршат каква било решителна офанзива. И покрај големите ветувања, европските земји членки на НАТО не можат да ѝ помогнат на украинската воена машинерија на долг рок без помош од САД. Европските воени јастреби се справуваат со проблеми на ограничени резерви од муниција, недоволен воено-индустриски капацитет и зависност од американската воена, разузнавачка и логистичка поддршка. Во такви околности војната може да се реши само на дипломатска маса.
Некои размислувања за конечното решение на украинската криза
Конечното решение за украинската криза, кое би можело да се постигне во наредните месеци и години, ќе биде компромис и нема да биде премногу иновативно. Во исто време не треба слепо да се придржуваме до решенијата што протекоа во медиумите во последните денови, стриктно предложени од администрацијата на Трамп. Ако се користи логиката на меѓународните односи од 21 век, многу е лесно да се донесат заклучоци. Прво и најважно, ќе се примени принципот на замрзнување на бојното поле и на секој свој, со некои мали отстапки. Тоа е стратегискиот начин на размислување што го застапуваат и руската и американската администрација. Поради специфичниот статус на Кримскиот Полуостров, можно е САД, некои западни земји и многу неутрални земји со добри односи со Русија де јуре да ја признаат руската анексија на Крим. За разлика од Крим, тешко е да се очекува дека САД и меѓународната заедница формално ќе ја признаат руската контрола врз четири формално легални украински региони. Сепак, замрзнувањето на фронтовските линии ќе резултира со тоа што Русија де факто ќе ги задржи Донецк, Луганск, Запорожје и Херсон. Овие региони беа вклучени во рускиот устав со декрет на Путин и тие мора да останат под руска контрола. Тоа е прашање на руска национална гордост, без оглед на тоа кој е на власт.
Бидејќи руските формации не контролираат 100 проценти од површината на четирите региони во рамките на нивните административни граници, веројатно е дека Украина ќе може да ги задржи помалите делови што ги контролира. Помалку е веројатно, но сепак постои можност, дека украинските сили ќе мора целосно да ги напуштат овие области во корист на Русија. Што се однесува до малите делови од руската територија контролирани од украинските сили (џебови во Белгородската и Курската област), Украинците ќе мора да се повлечат од тие области. Тоа е меѓународно признаена руска државна територија. Украинците не можат да очекуваат Западот, од кој зависи нивната иднина, да ги почитува територијалниот интегритет и суверенитет на Украина ако Киев не ги почитува интегритетот и суверенитетот на Русија. Нешто слично би можело да се случи и со помали делови од украинскиот Харковски Регион контролирани од руски трупи. Тие можеа да бидат повлечени од тие џебови.
Украина – неутрална држава?
Москва уште на почетокот на судирот, покрај тоа што во јавноста излезе со ставот дека сака „Украина да се денацифицира и да се пацифизира“, рече дека сака да спречи „влез на Киев во НАТО“.Во конечниот договор меѓу НАТО (читај САД) и Русија ќе биде експлицитно наведено дека „украинската држава не може да стане членка на НАТО во која било форма“. Украина ќе мора да остане трајно неутрална, т.е. неврзана држава без нуклеарно оружје. Нешто како Австрија. За возврат, моќните западни земји, како што се САД, Велика Британија и Франција, ќе ѝ дадат на новата Украина безбедносни гаранции за територијален интегритет и суверенитет. Тоа се разумни услови што беа на маса за време на руско-украинските преговори во Турција во март 2022 година. За жал, овие преговори пропаднаа во голема мера поради вклученоста на администрацијата на Бајден, која му вети на Киев значителна воена помош.
Украина – членка на ЕУ?
Во однос на Европската Унија, Русите никогаш не поставиле никакви барања. Затоа, Киев би можел да го продолжи својот пат кон членство во Европската Унија. Бидејќи Русија е суперсила, нема апсолутно никаква шанса сините шлемови на ОН да бидат распоредени на Крим или во украинските региони окупирани од Русија. На демаркациските линии во источна Украина евентуално би можело да има неборбени набљудувачи од неутрални земји, а всушност и од членки на БРИКС, како што се Кина, Индија, Јужна Африка и Бразил. Таква мисија би можела да се одвива во рамките на БРИКС, но секако не во рамките на ОН. За да се обезбеди мир, некои области ќе мора да се демилитаризираат, а тешкото вооружување ќе мора да се повлече на одредено растојание.
Заштита на човековите права и во Украина и во Русија
Конечното решение ќе мора да ги обезбеди човековите права во целост, како и правата на малцинствата. Ќе треба да се обезбедат правата на руското малцинство на територијата контролирана од Украина, како и правата на украинското малцинство на територијата контролирана од Русија, но и правата на Татарите, Рутените, Грците, Евреите и другите малцинства. Сите тие ќе мора да можат да го користат својот јазик и да ги практикуваат обичаите и традициите. На сите раселени лица ќе треба да им се даде можност да се вратат во своите домови. Р.С.
Што би требало да содржи економскиот дел на мировниот договор?
Во економскиот дел од мировниот договор, санкциите наметнати врз Русија, главно од западните земји, ќе треба да бидат укинати, велат аналитичарите од „Геополитика“.
– Корпорациите од Европа и САД не можат веќе да си дозволат да го игнорираат рускиот пазар поради неговите вредни природни ресурси, огромната потрошувачка база и геостратегиското значење. Покрај тоа, дополнителен притисок доаѓа од конкуренцијата од Кина, Индија и други земји што не воведоа санкции и ги пополнуваат празнините што ги оставија западните компании. Впрочем, некои западни компании веќе се вратија во Русија, како што се „Мекдоналдс“, кој стана ребрендиран „Вкусно – и точка“, а „Старбакс“ се трансформира во „Старс кофи“. Колку и да звучи чудно, Русија е далеку повреден економски партнер за САД, но и за европските земји, отколку Украина, поради нејзината нафта, гас и други суровини, пазар од над 140 милиони луѓе и стратегиската важност во глобалните синџири на снабдување, се наведува во анализата на „Геополитика“.
Слободниот сообраќај и трговија меѓу Русија, Украина и остатокот од светот ќе бидат можни преку Црно и Азовско Море и украинската територија (особено реката Днепар). Тоа ќе бара цврсти безбедносни гаранции, меѓународен надзор на водните патишта и инфраструктурна реконструкција на уништените пристаништа и логистичка мрежа на Црно Море. Сè со цел повторно да се воспостави стабилен трговски пат клучен за глобалното снабдување со житарки, енергија и суровини. Турција ќе игра важна улога тука како важна сила на Црно Море и партнер на Киев и Москва. Мировниот договор ќе мора да вклучува конкретни мерки за реконструкција на уништената инфраструктура на украинската и на руската страна. Тоа би вклучувало финансиска помош од меѓународни организации и приватни корпорации. Реконструкцијата на инфраструктурата ќе треба да вклучува и меѓународен надзор и координација за да се обезбеди правична распределба на ресурсите и да се спречи корупцијата во процесот на реконструкција. Предложените решенија за украинската криза не се револуционерни и тоа е најголемата трагедија.
Анализата се заклучува со реченицата дека „проблемот е тоа што сè можеше да се договори без војна, страдање, мртви, ранети и осакатени. Сепак, подобро доцна отколку никогаш“. Р.С.
