Од „Паразит“ до „Анора“: Како Кан стана предвесник за „Oскарите“

Меѓународната академија од година на година сѐ повеќе и повеќе ги усогласува својот правец и стил со филмскиот фестивал во Кан, што беше случај и на годинашното издание на „Оскарите“, кога филмот „Анора“ ја доби главната награда

Можеби годинашното издание на „Оскарите“ се покажа како лоша ноќ за блокбастерите и хорор-филмовите, но со сигурност може да се потврди дека тоа беше уште една одлична година за Канскиот филмски фестивал, кој уште еднаш го потврди својот неспорен квалитет.
Главниот победник, „Анора“ на режисерот Шон Бејкер, кој освои пет награди, меѓу кои и онаа за најдобар филм, најдобра режија и најдобра актерка, беше добитник на „златна палма“ на мајското издание минатата година и стана само четвртиот добитник што продолжил со „оскар“ за најдобар филм.
Историјата покажа дека Академијата има тенденција да ги фаворизира филмовите што ќе започнат во Венеција, што се смета за неофицијален почеток на колото на есенскиот фестивал каде што наративите за „оскар“ добиваат импулс (претходните премиери како „Брдмен“, „12 години ропство“, „Номадленд“, „Спотлајт“ и „Формата на водата“, сите ја освоија главната награда). Но Кан во последниве години сѐ повеќе го навестува своето присуство.
Минатата сезона филмот „Зона на интерес“ на режисерот Џонатан Глејзер, „Убијци на цветната месечина“, „Анатомија на падот“, „Совршени денови“, „Четири ќерки“ и „Роботски соништа“ добија свои номинации за „оскар“ или пак успеаја да победат во одредени категории, додека годинава тоа не беше случај само со филмот „Анора“ што го следеше истиот пат. Меѓу другите големи победници во Кан беа анимираниот филм „Флоу“, потоа телесниот хорор „Супстанцијата“ и мјузиклот „Емилија Перез“, додека меѓу номинираните беа „Семето на светата смоква“, „Девојката со иглата“ и краткиот филм „Човекот што не можеше да молчи“.
Со девет победи од 31 номинација, се верува дека ова е рекордна година на „Оскарите“ за филмови што победиле во Кан.
Сето тоа доведува до споредба со минатогодишниот филмски фестивал во Венеција. „Бруталист“ и „Сѐ уште сум тука“ освоија четири награди, но големите фаворити како на пример „Бебигрл“, „Квир“, „Соседната соба“ и „Џокер: Лудило за двајца“ не успеаја да ја импресионираат Академијата, додека филмот „5 септември“ зеде награда само за соло-сценарио, а хитот во кој во главна улога беше Анџелина Џоли, „Марија“, имаше само една номинација.

Свртувањето кон Кан стана очигледно уште во 2020 година, кога филмот „Паразит“ стана првиот добитник на „златна палма“. Само четири пати во историјата се случило филм што победил на Кан да биде освојувач и на „оскар“. Освен „Анора“ и „Паразит, овој раритет го повтори и филмот „Марти“ од 1955 година, а прв на кој му успеа тоа беше филмот „Изгубениот викенд“ од 1945 година. Со промените направени во базата на гласачи во последниве години, повеќе од 75 земји сега се претставени со 20 отсто што живеат надвор од САД. Од „Паразит“, кандидатите за „оскар“ од странско говорно подрачје се во пораст, а многу од нив доаѓаат директно од Кан.
Секако, постои и одреден ризик сето ова да е само статистика, па да не се остварат предвидувањата. Односно оној филм што ќе добие овации на фестивалот во Кан да не биде компатибилен со „Оскарите“, но последниве години покажаа дека овој тренд оди по таа траекторија, отфрлајќи ја идејата дека филмовите за „оскар“ мора да имаат премиера во последниот квартал. Филмот „Кода“ на пример беше на „Санденс“ во јануари, додека пак „Сè насекаде одеднаш“ беше во SXSW во март, а „Опенхајмер“ беше објавен во јули, сето тоа покажува дека времето на презентирање повеќе не е од клучна важност.
За филм како што е „Анора“, кој во „Кинонома“ го имавме како главна рецензија уште во јануари годинава, и со тоа дадовме своевидно предвидување за неговата супериорност, да се постави како фаворит за некои од критичарите беше потребно одредено време, со оглед на тоа каква чудна и за многумина, богата филмска сезона беше оваа. „Анора“ беше добро прифатен уште на самиот почеток, но тоа сѐ уште се смета за неверојатен избор поради повеќе причини, меѓу кои пренагласените секс-сцени и голотијата.
Сето тоа се чувствуваше како небезбеден предлог за награди според „Критик Сркл“. Но, неговото рано лансирање значеше дека на овој филм му беше дадено повеќе време да се пробие од Торонто, преку Сан Себастијан и Њујорк, до лондонските фестивали и бидејќи малкумина конкуренти пристигнаа да го предизвикаат, тој се појави како еден од најпознатите универзално признаени филмови на годината, а неговите поостри рабови почнаа да омекнуваат. На прв поглед „Анора“ ни одблизу не изгледаше како филм за „оскар“, но самата дефиниција повторно се смени благодарение на базата на гласачи што е поподготвена да ризикува. Тоа, исто така, придонесе за забележително враќање на понискобуџетната нова нормала на „Оскарите“, откако „Опенхајмер“ минатата година беше, може да се каже, традиционален блокбастерски победник.

Големите промени што ги преземаат авторите што работат на проекти финансирани од независност инсистираа на она што Академијата сега изгледа дека го наградува и додека тие сè уште се гледаат на други фестивали (како на пример филмовите „Вистинска болка“, „Минатите животи“ и „20 дена во Мариупол“, кои се појавија на Санденс). Овие филмови исто така успеаја да ја импресионираат Академијата. Кан ги победи овие филмови со погламурозен и силен почеток што го обезбедува вниманието. Венеција сè повеќе се определува за поголеми холивудски ѕвезди и иако Кан никогаш не е имун на шармот на ѕвездите, тој останува малку повеќе предводен од режисерите и тоа значи дека годинава сите очи ќе бидат насочени кон тоа што или кого може да понуди фестивалот.
Прерано е да се каже, но неодамна најавеното издание во мај за шпионскиот трилер на Вес Андерсон (режисерот на „Месечевото кралство“, „Астероид Ситужи“ и „Француски диспечер“), насловен како „Феникиската шема“, и трилерот на Спајк Ли, „Највисоките“, според досега прикажаното, може да се каже дека се следни кандидати за високи дострели на идните фестивали. Новите филмови од Џим Џармуш, Лин Ремзи, Ричард Линклејтер, Теренс Малик и Дејвид Ловери исто така може да бидат во игра, но неочекуваната природа на она што избувна минатата година значи дека можеби не сме толку свесни за тоа што следува. По сезона кога сѐ изгледаше возможно, којзнае што би можело да следува понатаму.