Осаменичкиот начин на живот може да има големи предности во светот на животните.
Дали луѓето можат да научат нешто од нив?
Блискоисточниот слеп крт – стаорец е најголемиот интроверт. Живеејќи околу 30 сантиметри под земја, тој копа свои системи на тунели во кои останува најголем дел од својот живот, собирајќи корени, клубени и светилки. Секој крт има своја територија – и со добра причина; ако една крт случајно влезе во тунели од друг, глодачите ќе ги оголат забите или ќе се гризат меѓусебно во насилни, често смртоносни борби.
Слепите кртови генерално комуницираат со другите од нивниот вид само за време на сезоната на парење, но дури и тогаш тие мора да продолжат со претпазливост. Мажјакот ја копа земјата кон женката, но застанува пред да влезе во нејзиниот тунел. Неколку дена тие си испраќаат вибрациски сигнали со тапкање со главата на таванот од тунелот. Само кога женката ќе изрази интерес за средба, мажјакот ќе напредува, ќе се спари со неа и ќе замине. Откако го затвора тунелот зад себе, тој продолжува со својот повлечен начин на живот.
Осаменичкиот живот е чест и кај цицачите
Ваквите осамени начини на живот се исклучително распространети во животинското царство. Дури и меѓу цицачите – генерално социјална група – 22 отсто од испитуваните видови се главно осамени, што значи дека мажјаците и женките спијат и бараат храна или ловат сами во поголемиот дел од времето.
Но научниците им посветувале релативно малку внимание на осамените животни. Можеби затоа што и самите сме социјални суштества, повеќе сме привлечени кон проучување на суштества што соработуваат во групи за заштита или потрага по храна, размножување и одгледување млади. Експертите велат дека многу научници долго време го игнорирале осамениот живот, сметајќи го за попримитивна, основна состојба на постоење, поврзана со асоцијалното однесување и ниската интелигенција.
Но истражувачите сега разбираат дека некои животни еволуирале да бидат осамени токму затоа што може да биде многу корисно да се избегнат конкуренцијата и стресните услови на групното живеење. Покрај тоа, многу осамени животни се всушност високоинтелигентни и живеат разновидни и сложени социјални животи, и покрај нивната осаменост.
Иако слепите кртови се исклучок, многу осамени животни толерираат, учат и повремено дури и соработуваат со другите од својот вид, овозможувајќи им да уживаат во најдоброто од двата света.
– Можеби со проучување на осамените видови и како тие успеваат со таа тактика, ние исто така можеме подобро да идентификуваме, односно да научиме што е добро во тоа да се биде сам – вели бихејвиоралниот еколог Карстен Шрадин од Центарот за научно истражување во Стразбур, Франција.
Животот во групи
Од друга страна, животот во групи секако дека има многу предности. Помислете на зебрите што наоѓаат сигурност во стадата и лавовите што често ловат заедно за да го добијат пленот што е поголем и побрз од нив. Некои птици соработуваат за да ги одгледуваат своите млади, а шимпанзата се дружат така што си ги чистат паразитите едни од други. Но тоа има и негативни страни.
– Во група секое засолниште мора да се дели, секој залак храна мора да се дели, секој пристап до партнерот мора да биде споделен. Или ако не може да се сподели, само еден може да го добие – вели Дејвид Шел, екологист за однесување на Универзитетот во Пацифик, Алјаска.
Додека ловот и споделувањето храна заедно имаат смисла за животни како лавовите, кои често се опкружени со голем плен што може да нахрани повеќе поединци, тоа е помалку корисно во ситуации кога пленот е помал и со помала веројатност да се дели. Не е од голема помош ниту кога пленот е расфрлен низ пејзажот каде што е потребен поголем напор да се најде.
Веројатно затоа тигрите – кои талкаат надалеку и нашироко за да најдат релативно редок плен – ловат сами, така полесно можат да се приближат до пленот. За дополнително да се намали конкуренцијата, тигрите и некои други осамени ловци формираат мали територии што ги бранат од други предатори.
