Ако се чини дека француското земјоделство е најголемиот губитник од договорот, автомобилите, индустријата и хемикалиите би биле победници, особено во корист на Германија
Силен отпор во Франција за трговската спогодба помеѓу ЕУ и Латинска Америка
Кога француските земјоделски производители се гневни и незадоволни, запира здивот во Франција, поточно земјата стравува од блокади, кои се поддржани од мнозинството Французи. Така беше на почетокот на годинава, така е и сега, кога започна повторно да расте гневот на фармерите против потпишувањето на договорот за слободна трговија меѓу Европската Унија и пет земји од Латинска Америка. Ако се чини дека француското земјоделство е најголемиот губитник од договорот, автомобилите, индустријата и хемикалиите би биле победници, особено во корист на Германија.
Причината за новата мобилизација на гневните француски фармери, кои се мобилизираа со своите трактори и тргнаа и кон симболичната европска престолнина – Стразбур, односно Европскиот парламент, е увозот од земјите од Латинска Америка на житарки, млеко и особено месо, егзистенцијална конкурентна закана за целото француско земјоделство. Од друга страна, одредени сектори на француската и европската економија би можеле да имаат голема корист од отворањето на големиот латиноамерикански пазар – кој има 270 милиони жители – за нивните производи, пред сѐ автомобилите, но и за нивните лекови и вина и жестоки пијалаци…
Во моментот кога во Француското национално собрание ќе се расправа за договорот, за кој постои едногласност кај сите пратеници дека треба да се отфрли така како што е предложен, се прават анализи за тоа кои би биле победниците и губитниците од овој договор на Меркосур, кој веќе го носи прекарот „месо за автомобили“? Париски „Либерасион“ се обиде да ги согледа работите појасно така што особено ја испита студијата за влијанието спроведена од Лондонската школа за економија за Европската комисија во обид за дешифрирање на договорот.
Закана за француската говедска индустрија
Tешко е да се негира. Договорот предвидува годишни извозни квоти од Меркосур од 99.000 тони еквиваленти на трупови – оданочени со само 7,5 отсто – на што се додава и укинување на сите царини за 60.000 тони месо годишно и 180.000 тони живина. Досега таканаречената квота Хилтон им дозволуваше на Бразил и на Аргентина секоја година да извезуваат до 10.000 тони говедско месо и 29.500 тони говедски ребра во ЕУ… За споредба, француските одгледувачи во 2024 година ќе изнесуваат нето-производство на готови говеда од 1,282 милион тони еквивалент на трупови, што е намалување за 1,2 отсто во однос на минатата година (според бројките од економскиот оддел на Институтот за сточарство). Но, индустријата за говедско месо во Франција страда веќе неколку години, при што производството падна за пет отсто во 2023 и 2022 година: соочени со инфлација и промена на навиките во исхраната, потрошувачите купуваат помалку месо отколку во минатото. И кога ќе го купат, цената повторно станува одлучувачки фактор. Соочено со шампионите на евтино интензивно сточарство Бразил или Аргентина, соодветно втор и петти производител на говедско месо во светот (според податоците на ФАО), „француското сточарство нема шанси да биде конкурентно“, тврди економистот Максим Комбес. Одгледувачите на кокошки се загрижени и поради Бразил, кој веќе е втор најголем производител на живина во светот. Всушност, според сопственото признание на Комисијата во нејзината студија за влијанието, „увозот на ЕУ од Меркосур ќе се зголеми за 30 отсто во конзервативно сценарио“ (што предвидува елиминација на царинските давачки на 90 отсто индустриски производи и 80 отсто на земјоделски производи) „и 64 отсто во поамбициозно сценарио“ (повеќе царини на 100 отсто производи). Сепак, истата студија проценува дека производството на говедско месо во ЕУ ќе се намали само од 0,7 до 1,2 отсто.
Другите земјоделски сектори би биле помалку погодени
ЕУ е веќе важен пазар за земјите од Меркосур бидејќи Бразил, Аргентина, Уругвај и Парагвај извезоа земјоделски производи во вредност од речиси 24 милијарди долари (22,7 милијарди евра) во 2023 година и земјоделска храна во ЕУ. Или 13,3 отсто од вкупниот извоз на овие четири земји надвор од Меркосур, пред САД (4,5 отсто), но далеку зад Кина (34 отсто). Од овој вкупен износ, сојата, со која веќе се храни добитокот низ светот, претставува 70 отсто од извозот на Меркосур по волумен во ЕУ, пред пченката и месото. Бразил, Аргентина и Парагвај, заедно со Соединетите Американски Држави, се главни извозници на соја во светот. Само овие три земји произведуваат повеќе од 200 милиони тони годишно, или околу 55 отсто од светското производство. Тоа е предупредување на тешки временски услови за европската индустрија за соја, која не е во висина на задачата да се бори против напливот на јужноамерикански оброк. Производителите на пченка исто така треба да се грижат за пилињата. Но може да има победнички сектори. Благодарение на реципрочното намалување на увозните давачки во Меркосур, извозот на млечни производи од ЕУ на јужноамериканскиот континент би скокнал за 90-120 отсто во двете сценарија според студијата на Комисијата. А извозот на пијалаци, вина и алкохолни пијалаци во Меркосур би се зголемил од 36 на 38 отсто, наспроти 28 отсто во спротивна насока.
Благодат за европските производители на автомобили
Не попусто овој договор го доби прекарот „месо за автомобили“. Тој предвидува укинување на царинските давачки, кои во моментов изнесуваат 35 отсто за новите возила што влегуваат во Јужна Америка. Повеќе од благодат, тоа е неочекуван здив на свеж воздух за европската автомобилска индустрија, заглавена помеѓу огромните инвестиции што мора да ги направи за електрификација на своите модели, забавувањето на продажбата предизвикано од инфлаторната криза и жестоката конкуренција од кинеските производители. Студијата за влијание проценува дека имплементацијата на договорот ќе го зголеми извозот на возила и на делови во Меркосур од 95 отсто на 114 отсто. Тоа може да даде поттик од 0,6 до еден отсто за производството на автомобилските фабрики во Европа. Германските производители како БМВ, „Мерцедес“ и особено „Фолксваген“ ќе бидат првите што ќе имаат корист, па оттука и нивното око за Бразил, каде што продажбата се зголеми за 11,3 отсто минатата година, кога беа на точката на смртта во Европа. Гигантот „Фолксваген“ е историски основан таму со фабрика за склопување „голф“ во близината на Сао Паоло и, како и неговите конкуренти, се надева дека ќе извезува теренци и други електрифицирани модели. Но француските производители не се изоставени. „Рено“, кое е многу етаблирано во Аргентина, и „Ситроен“ во Бразил веќе произведуваат таму мали „дачии Ц3“. „Фиат“ и „Џип“, кои му припаѓаат на „Стелантис“ како ПСА, продаваат многу комунални возила, пикапи и други теренци. Во лоша позиција во Европа и во САД, „Стелантис“ веќе има речиси 30 отсто од бразилскиот пазар, во споредба со 20 отсто за „Фолксваген“ (според локалното здружение на производители „Анфавеа“). Исто така и во Аргентина, главно благодарение на „Фиат“. „Рено“ од своја страна има 5,3 и девет отсто пазарни удели во Бразил и во Аргентина, соодветно. Добра база на клиенти да им се продаваат електрични модели произведени во Европа, ако не се вмеша нова криза. Но, времето истекува: Бразил веќе стана првиот странски пазар за кинескиот гигант за електрични автомобили БЈД…
Договорот е нова можност за продажни места за индустријата, фармацијата и хемијата
Другите сектори на европската индустрија ќе имаат корист од Меркосур од истите причини. Особено онаа на машински алати, уште еден германски специјалитет. Извозот на ЕУ во земјите од Латинска Америка би скокнал од 78 до 100 отсто. Исто така и извозот на апарати за домаќинство и електронска опрема, кој би се зголемил од 109 на 149 отсто. Отворањето на Меркосур исто така ќе донесе голема корист за европската хемиска и фармацевтска индустрија, со примарна корист на германските или нордиските индустриски групи како „Баер“ или „Ново Нордиск“: драстичното намалување на царинските давачки и регулаторните пречки што се применуваат за лековите и хемиските производи во Меркосур ќе се зголемат., а извозот на ЕУ за 47 отсто во конзервативното сценарио.
Кој ќе добие или изгуби на крајот?
„Очекуваните економски придобивки се несигурни бидејќи проекциите се кревки – слаби: студијата за влијание на Европската комисија предвидува за ЕУ незначително зголемување на БДП од 0,1 отсто во текот на десет години и пад од 0,1 отсто за Меркосур“, се сеќава на Стоп за Цета-Меркосур колективот. Од своја страна, Комисијата проценува дека „потрошувачите би можеле да имаат корист од предностите поради падот на цените“ предизвикан од приливот на евтини земјоделско-прехранбени производи, без да се квантифицира овој ефект на Меркосур или да се задржи на катастрофалните последици за француското земјоделство. Па, зошто Европа би потпишала договор што не е победнички, баран од Германија, но кој Франција цврсто го одбива таков каков што е? Едно објаснување е догматизмот на слободната трговија што доминира во Брисел, а друго е очигледната желба на Урсула фон дер Лајен да ѝ понуди нов комерцијален автопат на германската автомобилска индустрија во криза. И нејзе ѝ се брза: „Мораме да ги вклучиме сите 27 шефа на држави и влади на земјите членки на ЕУ, а од страната на Меркосур сите членки исто така мора да бидат подготвени да потпишат“, рече во неделата претседателката на Комисијата, зборувајќи за „последната права линија“ и покрај француското „не“. Ризикот сега е дека насилната ратификација на договорот од страна на ЕУ дополнително ќе ја нагласи недовербата кон либерална Европа и порастот на популизмот речиси насекаде на континентот, а особено во Франција, која во Стразбур испрати огромен контингент на европратеници од редовите на крајната десница, која се наоѓа на прагот да ја освои и власта во Франција.
Тони Гламчевски, дописник на „Нова Македонија“ од Стразбур
