Предлози на ММФ за заштита на домашното производство
Надворешните биланси се детерминирани од макроекономските основи, додека врската со трговската и индустриската политика е послаба. За да се разбере моделот на глобалната надворешна нерамнотежа, треба да се разберат макроекономските двигатели на штедењето во однос на инвестицијата во целиот свет, наведуваат аналитичарите
Едностраните одговори преку тарифи и нетарифните бариери и одредби за заштита на домашното производство се погрешни решенија. Тие ги зголемуваат ризиците од одмазда и несигурноста во политиката, го поткопуваат мултилатералниот трговски систем, ги ослабуваат глобалните синџири на снабдување и ја зголемуваат геоекономската фрагментација. Наместо тоа, владите треба да се здружат за да ги зајакнат правилата и нормите на Светската трговска организација (СТО) во овие области. Тоа е советот на економистите од Меѓународниот монетарен фонд Пјер-Оливие Гуриншас, Џејла Пазарбасиоглу, Кришна Сринивасан и Родриго Валдес, кои за ММФ направија посебна анализа на влијанијата на двете најголеми светски економии врз севкупната економија. Аналитичарите укажуваат дека поради проширениот трговски суфицит на Кина и растечкиот трговски дефицит на САД по пандемијата расте можноста за глобални нерамнотежи, што поттикна дебата за причините и последиците.
– Надворешните вишоци на Кина произлегуваат од мерките на индустриската политика дизајнирани да го стимулираат извозот и да го поддржат економскиот раст – наведуваат аналитичарите.
Потоа истакнуваат дека надворешните биланси се детерминирани од макроекономските основи, додека врската со трговската и индустриската политика е послаба. Тие додаваат дека, за да се разбере моделот на глобалната надворешна нерамнотежа, треба да се разберат макроекономските двигатели на штедењето во однос на инвестицијата во целиот свет.
Макроекономски сили
Трговскиот суфицит на Кина значително се зголеми во почетокот на пандемијата. Првично, извозот на медицинска опрема се зголеми, а потрошувачите низ светот го зголемија купувањето стоки во однос на услугите поради социјалното дистанцирање. Според аналитичарите, Кина сега зазема значително поголем удел во глобалната економија, иако нејзиниот трговски суфицит е помал во однос на нејзината економија, како дел од глобалното производство, тој остана доста стабилен со текот на времето. Оттука, прелевањата од трговскиот развој во Кина и понатаму се прилично големи за остатокот од светот.
Истражувачите посочуваат дека вишокот на кинеската тековна сметка е зголемен за околу 1,5 процентен поен, блиску до зголемувањето забележано во податоците во однос на нивото пред пандемијата.
Од друга страна, тие потенцираат дека САД претставуваат огледална слика. Во голема мера поради силната домашна побарувачка, салдото на тековната сметка на САД се влошува за околу еден процентен поен во моделот – блиску до намалувањето забележано во податоците во однос на нивото пред пандемијата.
– Поважно е тоа што постојаниот пад на домашното штедење во САД доведува до пораст на реалните каматни стапки во САД, што во голема мера го неутрализира негативниот ефект од зголеменото кинеско штедење врз глобалните стапки. Се појавуваат две важни лекции: за разлика од 2000-тите, кога прекумерното штедење, кое потекна од новите азиски економии, придонесе за глобална нерамнотежа и депресивни светски каматни стапки, овој пат нема глобално штедење. Глобалните реални стапки надвор од Кина се зголемија, а не се намалија. Придонесот на кинескиот штеден шок врз надворешната рамнотежа на САД е мал, а исто така и оној на американскиот за трговскиот биланс на Кина. Надворешните суфицити и дефицити во двете земји се главно домашни – потенцираат аналитичарите.
Потоа тие додаваат дека домашните вишоци и дефицити бараат домашни решенија. Според нив, одржливиот раст во Кина ќе произлезе од решавањето одредени прашања за секторот за недвижности или предизвиците на стареењето на населението.
– Вистинскиот пристап се состои од повеќестрана стратегија, која вклучува имплементација на пакет политики за да се направи поевтино приспособувањето на секторот за недвижности, стимул од страната на побарувачката фокусиран на домаќинствата и реформи за структурно зајакнување на безбедносните мрежи, намалување на нееднаквоста во приходите и подобрување на распределбата на ресурсите – дополнуваат аналитичарите.
Во исто време, за доскоро единствената најуспешна економија, САД, велат дека нејзините надворешни биланси ќе имаат корист од значителното фискално приспособување. Според економистите на ММФ, тоа може да се постигне на различни начини, вклучувајќи и зголемување на индиректните даноци, прогресивно зголемување на даноците на доход, елиминирање низа даночни расходи и реформирање на програмите за права.
Субвенции и индустриска политика
Податоците од „Глобал трејд алерт“ покажуваат дека Кина има спроведено околу 5.400 политики за субвенционирање од 2009 до 2022 година, што е еднакво на две третини од сите мерки усвоени од напредните економии на Г20 заедно. Кинеските субвенции се концентрирани во сектори како софтверот, автомобилите, транспортот, полупроводниците и од неодамна зелената технологија. Сепак, производствениот трговски суфицит на земјата не е концентриран на одредени индустрии. Субвенциите за електрични возила (ЕВ) и други стоки со зелена технологија добија големо внимание бидејќи извозот се зголеми. Кина беше најголемиот производител на електрични возила во 2023 година, произведувајќи 8,9 милиони ЕВ (околу две третини од годишното глобално производство на ЕВ) и извезувајќи 1,2 милион, што ја прави водечки извозник на електрични возила.
Мултилатералните трговски правила исто така обезбедуваат одредени заштитни огради за субвенциите, овозможувајќи правни лекови или преку мултилатерално решавање спорови или преку компензаторни давачки. Во исто време, долгогодишните и неодамна изложените празнини остануваат во меѓународните трговски правила, обликувани од развојот на настаните како што се појавата на глобални синџири на вредност; глобалното значење на економиите во кои државата игра централна улога и итниот предизвик на климатските промени.
– Едностраните одговори преку тарифи, нетарифни бариери и одредби за домашна содржина се погрешни решенија. Тие ги зголемуваат ризиците од одмазда и несигурноста во политиката, го поткопуваат мултилатералниот трговски систем, ги ослабуваат глобалните синџири на снабдување и ја зголемуваат геоекономската фрагментација. Наместо тоа, владите треба да се здружат за да ги зајакнат правилата и нормите на СТО во овие области – заклучуваат аналитичарите. Е.Р.
