Откриена е мистериозна структура скриена во јадрото на Земјата
Истражувачите од Австралискиот национален универзитет користеле сеизмички бранови генерирани од земјотреси за да добијат увид во мистериозното стопено јадро на Земјата. Со следење на патеката на овие бранови низ планетата, истражувачите пронајдоа регион од неколку стотици километри каде што брановите патуваа два отсто побавно од вообичаеното
Научниците открија огромна структура во облик на крофна закопана илјадници километри под Земјиното тло. Истражувачите од Австралискиот национален универзитет користеле сеизмички бранови генерирани од земјотреси за да добијат увид во мистериозното стопено јадро на Земјата. Со следење на патеката на овие бранови низ планетата, истражувачите пронајдоа регион од неколку стотици километри каде што брановите патуваа два отсто побавно од вообичаеното. Оваа структура оди паралелно со екваторот, во прстен околу работ на течното надворешно јадро и може да биде одговорна за напојувањето на заштитното магнетно поле на нашата планета.
– Магнетното поле е основната состојка што ни е потребна за да го одржиме животот на површината на нашата планета – вели професорот Хрвоје Ткалчиќ (54), хрватски и австралиски геофизичар, главен автор на студијата.
Подземна крофна
Досега се сметаше дека Земјата се состои од четири главни слоеви: површинска кора, полустопена обвивка, надворешно јадро од течен метал и внатрешно јадро од цврст метал. Кога движењето на тектонските плочи во кората создава земјотреси, тие произведуваат вибрации што се шират низ сите други слоеви на Земјата. Користејќи светска мрежа на сеизмографски станици, истражувачите можат да видат како брановите се шират и да прават предвидувања за условите под површината.
Научниците обично набљудуваат само големи, моќни бранови што патуваат низ светот во првиот час по земјотресот. Професорот Ткалчиќ и неговиот соработник д-р Сијаолонг Ма, сепак, успеале да откријат нова структура проучувајќи ги слабите траги што ги оставиле сеизмичките бранови многу часови по првичниот потрес, пишува „Дејли мејл“.
Овој метод откри дека сеизмичките бранови што патуваат во близина на половите се движат побрзо од оние во близината на екваторот. Споредувајќи ги нивните резултати со различни модели на внатрешноста на Земјата, професорот Ткалчиќ и д-р Ма откриле дека тоа најдобро се објаснува со присуството на огромен подземен „торус“, или област во облик на крофна.
Тие предвидуваат дека овој регион се наоѓа само на ниски географски широчини и оди паралелно со екваторот во близината на работ на надворешното јадро, каде што течноста се среќава со обвивката.
– Не ја знаеме точната дебелина на крофната, но заклучивме дека таа достигнува неколку стотици километри под границата на јадрото и наметката – вели професорот Ткалчиќ.
Благодарение на клучната улога на овој слој, нивното откритие може да има и длабоки импликации за проучувањето на животот на Земјата и другите планети.
Внатрешно динамо го создава магнетното поле на Земјата
Надворешното јадро на Земјата има радиус од околу 3.480 километри, што го прави малку поголемо од Марс. Направени главно од врел никел и железо, струите на конвекција поврзани со ротацијата на Земјата го придвижуваат течниот метал во овој слој во долги вертикални витли, кои се движат во правец север-југ, како огромни изливи на вода.
Вртливите струи на овие течни метали дејствуваат како динамо, напојувајќи го магнетното поле на Земјата. Бидејќи овој дел од крофната „плови“ до врвот на течното надворешно јадро, се смета дека може да биде богат со полесни елементи, како што се силициум, сулфур, кислород, водород или јаглерод.
– Нашите наоди се интересни, бидејќи оваа мала брзина во течното јадро подразбира дека имаме висока концентрација на лесни хемиски елементи во овие региони, што би предизвикало забавување на сеизмичките бранови. Овие светлосни елементи, покрај температурните разлики, помагаат да се измеша течноста во надворешното јадро – вели професорот Ткалчиќ.
Без тоа движење, кое го придвижува внатрешното динамо на планетата, магнетното поле на Земјата можеби немаше да се формира. Без магнетно поле, површината на планетата би била изложена на постојано бомбардирање на наелектризирани честички од Сонцето, кои можат да ја уништат ДНК-та на живите суштества.
Според тоа, овој регион во облик на крофна може да биде клучен дел од сложувалката што објаснува зошто животот еволуирал на Земјата и што би можеле да бараме на планети погодни за живот на друго место.
– Нашите резултати би можеле да промовираат повеќе истражувања за магнетното поле и на Земјата и на другите планети – заклучува д-р Ткалчиќ.
Течното железо на Земјата
Се верува дека магнетното поле на нашата планета е создадено длабоко во јадрото на Земјата. Никој никогаш не патувал до центарот на Земјата, но со проучување на ударните бранови од земјотресите, физичарите успеале да ја откријат нејзината веројатна структура.
Во срцето на Земјата се наоѓа цврсто внатрешно јадро, околу две третини од големината на Месечината, направено главно од железо. На 5.700 Целзиусови степени, ова железо е жешко како површината на Сонцето, но притисокот предизвикан од гравитацијата го спречува да стане течно.
Околу ова надворешно јадро е дебел слој од железо, никел и мали количества други метали од 2.000 километри. Металот овде е течен, поради помалиот притисок од внатрешното јадро. Разликите во температурата, притисокот и составот во надворешното јадро предизвикуваат струи на конвекција во стопениот метал додека студената, густа материја тоне и топлата материја се зголемува.
„Кориолисовата сила“, предизвикана од ротацијата на Земјата, предизвикува и вителни струи. Овој проток на течно железо создава електрични струи, кои пак создаваат магнетни полиња. Наполнетите метали што минуваат низ овие полиња продолжуваат да генерираат свои електрични струи и така циклусот продолжува. Овој самоодржлив јазол е познат како геодинамо.
Спиралата предизвикана од Кориолисовата сила значи дека одделните магнетни полиња се грубо порамнети во иста насока, а нивниот комбиниран ефект доведува до создавање на едно џиновско магнетно поле што ја преклопува планетата. Р.С.
Пет слоеви на Земјата
Нашата планета се состои од пет концентрични слоеви со различен состав.
Кора: до длабочина од 70 километри, надворешниот слој на Земјата, покривајќи ги и океанските и копнените области.
Наметка: спуштајќи се 2.890 километри кон центарот под кората, ова е најдебелиот слој на планетата и е направен од силикатни карпи богати со железо и магнезиум.
Надворешно јадро: до длабочина од 5.150 километри, овој слој е направен од течно железо и никел со траги на полесни елементи.
Внатрешно јадро: спуштајќи се до длабочина од 6.370 километри, околу самиот центар на Земјата, се смета дека овој слој е направен од цврсто железо и никел.
Најдлабоко јадро: во внатрешното јадро, центарот на планетата Земја е составен од цврсто железо во различна, но непозната структура за внатрешното јадро. Р.С.
