Кога ќе ги читате овие редови, во Париз ќе биде спуштена завесата на Олимписките игри, како што најавуваат, со завршна свеченост свртена кон иднината. Далеку од париските славења на „олимпискиот идеал“, париски „Ле монд“ опширно се осврнува на „невидливите луѓе“, заборавени и потиснати од олимпиското славење. Имено, француските власти создадоа 216 постојани принудно сместувачки капацитети во главниот град… Двете олимписки недели се покажаа како синоним за компликации, принудно дислоцирање и зголемена осаменост за најранливото население
Олимписки игри 2024: Другата, потрогателна страна на олимпискиот медал
На неколку минути пешачење од ефемерниот Парк на нациите, симболично место за славење на Олимписките игри (ОИ), редица се протега на авенијата Де ла порт-де-ла-вилет, на 19-от арондисман на Париз, која во никој случај не е привремена. Среда, 7 август, неколку стотици луѓе, очигледно граѓани од ранливите категории што се наоѓаат во многу несигурна социјална состојба, чекаат топол оброк.
„Погледнете нè, погледнете колку е убава и чиста Франција“, воздивнува Исам (позајмено име, како и за повеќето цитирани лица во статијата) пред новинарите на париски „Ле монд“. „Ја има Франција на Олимпијадата, Франција на туристите, а потоа насекаде го има она што претпочитаме да не го видиме, луѓе како мене за кои ништо не се менува или речиси ништо“. Во изминатата година откога живее на улица, избркан од дом, овој 46-годишен маж од Алжир никогаш не доживеал толку многу полициски проверки. „Париз слави, но јас се чувствувам уште повеќе набљудувано одозгора, уште посрамно, со мојот ранец. Јас сум тој што предизвикува страв“, се жали тој.
Големата трпезарија каде што здружението „Ла чорба“ служи оброци е полна. До крајот на попладневните часови се создаде редица покрај зградата, која се граничи со концертната сала „Глазарт“. Претежно мажи, главно без документи и „од улица“. Полин Духо, една од раководителите на здружението, не забележала пад на посетеноста од почетокот на Олимписките игри. „Сè уште служиме од 700 до 800 оброци на смена“, вели таа, „но гледаме многу нови луѓе и значително помалку малолетници без придружба“.
Дискретна беда
Откако ќе се спуштат послужавниците, вечерата завршува со чај или кафе надвор. Во редот, Садик (37), по потекло од Алжир, ја минува ноќта во шатор во Антони, во От-де-Сен, и работи „нелегално одвреме-навреме на градилишта “. И тој сведочи за зголемени проверки од почетокот на Игрите: „Немам документи, но полицијата ме пушти“. Истата опсервација е и за Валид, 46-годишен Тунижанец, со шкотска кошула отворена преку маица прецртана со наслов на серијата „Почудни нешта“ (Stranger Things), кој пазарува „на црно“ и спие на улица, Порт де Клињанкур.
Акрам (40), „во регулирана ситуација“ и на улица откако се раздели од сопругата минатата година, спие покрај железничката станица во Лион или во парк. Наскоро ќе почне да тренира како возач на виљушкар. Ни тој не бил особено загрижен од полицијата. Оваа дискретна сиромаштија, далеку од местата на олимписките настани и туристичкиот центар на главниот град, не е приоритет на париската полициска префектура, сè додека таа е под радарот.
„Се разбира дека сè уште има бездомници во Париз, но само изолирани луѓе, многу невидливи. Нема групирања од повеќе од педесет бездомници на исто место“, забележува Пол Алаузи, координатор на „Лекари на светот“ и портпарол на колективот „Другата страна на медалот“ (Le Revers de la Medal), кој предупредува на протерување на несигурното население од Париз пред Олимпијадата во Париз.
Приоритет на јавните власти им беше даден на локациите најблиску до спортските настани. Шам-де-Марс, еспланада на Инвалиди, градините на Елисејските полиња. „Многу маргинализираните“ на улица, кои најчесто живеат таму со години, можеа да имаат корист од создавањето 216 постојани сместувачки места во внатрешниот дел на Париз. „За ’Париз плаж’, ние само ги преместуваме. Таму владата одлучи да инвестира 8 милиони евра“, подвлекува директорот на канцеларијата на префектот на Ил де Франс, Кристоф Ноел ду Пајрат.
„Мал пекол за сиромашните“
Втора цел: големи кампови, особено видливи и на јавни простори. Префектурата во регионот зборува за засолниште на нивните станари, во неколку брана. Од април 2023 година, како подготовка за Игрите, ги дислоцира овие бездомници во „привремени места за прием (прифатилишта)“ во регионот, по стапка од 150 места неделно, за време на насилни рации. Севкупно, и за година и пол се организирани повеќе од 11.000 трансфери од Ил де Франс.
Непосредно пред церемонијата на отворањето, секое утро во текот на три дена, се нудеа дополнителни места во парискиот регион за луѓе што дотогаш одбиваа ваков тип привремено сместување во провинциите. Во текот на месеците шаторите групирани под мостот „Мари“, на брегот на Сена, во подножјето на станицата „Аустерлиц“ и покрај каналот Сен Дени исчезнаа.
На некои од овие места, без градот Париз или префектурата Ил де Франс да го иницираа тоа, урбаната опрема денес спречува какво било повторно инсталирање: „Маси за пикник на Ке де Жемап, ниски ѕидови под дел од линијата 2 од метрото, цементни блокови под мостот Стан во Обервилие (Сена-Сен Дени), па дури и велосипедска станица Париз 2024 во Галери де Лурк “, објаснува портпаролот на „Другата страна на медалот“.
„Париз стана мал пекол за сиромашните, со рајската градина на Олимписките игри во средината“, заклучува Пол Алаузи. И не зборувајте ми за социјалното наследство на Игрите: околу 200 постојани сместувачки простори создадени кога обично има 3.500 бездомници во Париз… тоа е завој на хеморагија. Тоа ќе биде антисоцијално наследство, а на овие несигурни луѓе ќе им биде уште потешко по Олимпијадата“.
На Порт де Версај, пред да ги преземе своите должности за миење садови, Полин Духо, чие здружение „Ла чорба“ е дел од колективот „Другата страна на медалот“, од своја страна го осудува „неоправданото социјално чистење“. За раководителот на здружението, преместувањето на луѓето во многу несигурни околности за спортски настан „е многу мал обѕир кон нив, ги прави невидливи, ги крие проблемите наместо да ги решава, а тоа ги става на опасен ризик, држејќи ги подалеку од здравствена и правна помош, помош во храна, а понекогаш и од нивната работа“.
Маркерите стануваат нејасни и за многу несигурните што остануваат во главниот град, бидејќи одредени прифатни центри, премногу блиску до свечените места, мораа привремено да се преселат, продолжуваат во својата анкета новинарите на „Ле монд“. Ова е случај на складиште за багаж во вториот арондисман, затворен осум дена поради свеченото отворање.
Солидарниот појадок, кој обично се служи во културните места во парискиот центар, како што се Гаите-Лирик, музејот „Карнавалет“ или центарот „Помпиду“, беа преместени во 12-от арондисман и забележаа пад на нивната посетеност од 200 на 30 луѓе дневно.
„Патувањата се виновни, но овие појадоци беа многу популарни и кај малолетниците без придружба, кои исчезнаа од почетокот на Олимпијадата“, подвлекува Полин Духо.
И таа не е единствената што сведочи за ова: оние што се нарекуваат „изолирани малолетници“ или „залутани малолетници“ (дури и ако не се сите малолетни), главно од Мароко и Алжир, веќе ги нема. Или повеќе ги нема онаму каде што бевме навикнати да ги гледаме. Бертранд Керн, градоначалникот (ПС) на Пантин (Сена-Сен Дени), го уверува „Ле монд“: на улиците на градот чиј прв човек е тој, исчезнаа неколку десетици улични продавачи на цигари – а често и дрога.
Таков е случајот во областа Катре-Шеминс, меѓу Пантин и соседниот град Обервилиер. Низ нив поминува магистралниот пат 2, тој е еден од правците што водат до олимписката опрема во Медија Вилиџ, место силно окупирано од органите на редот. „Никогаш не сум видел толку многу полицајци во мојот град, постојано присутни“, коментира градоначалникот. Присуство што овие залутани млади луѓе јасно го очекуваа. „Тие заминаа сами, една недела пред минувањето на олимпискиот оган (на 25 јули)“, сè уште известува тој.
Повратни патувања во Европа
Доброволно заминување е забележано и од здружението „Хорс ла ру“ (надвор од улица), наложено од градското собрание на Париз да изврши мародерски рации во областа Трокадеро, во Гут д’Ор, во 12-от арондисман, и на плочникот Богренел, во 15-от арондисман.
– Тие почнаа постепено да ги напуштаат Париз и Сена Сен Дени од средината на јули. Нивното патување е испречено со повратни патувања меѓу Франција и другите европски метрополи – потврдува Гијом Ларданше, директор на здружението.
Тие се преселиле главно во Барселона и Мадрид (Шпанија), во Брисел (Белгија) и во Берлин (Германија). Општините и здруженијата што работат во овие градови ги виделе како пристигнуваат неодамна и го информирале париското градско собрание, кое очекува нивно враќање во наредните недели. „Пред или по Параолимписките игри (од 28 август до 8 септември), тоа е прашањето, не знаеме“, велат во градското собрание.
Некои од овие залутани млади луѓе станаа подискретни. Но тие сѐ уште се таму: во вторникот, на 6 август, неколку десетици од нив се собраа, околу 15 часот, во областа Бастилја, на неколку метри од огромните прстени на Олимписките игри со кои беше украсен симболичниот плоштад. Поддржани од здруженијата „Утопија 56“ и „Право на дом“, тие учествуваа во распоредувањето нови шатори покрај малиот овластен камп, кој веќе беше поставен од почетокот на јуни од луѓе што чекаат социјални станови. Некои од овие шатори брзо беа окупирани од жени мигранти, некои придружувани со деца. Пред да бидат сите растерани од полицијата, околу 20 часот, по префектурална уредба.
Во меѓувреме, 40-годишната Надија со своето едногодишно дете во рацете го споделува своето искуство од улицата, бидејќи член на нејзиното семејство, кој ја поканил да им се придружи во Париз, затоа што не можела да најде работа во Алжир, ја „избркал“ пред еден месец.
– Го поминувам денот надвор, патувам со други мајки, ги тераме децата да си играат во паркови, кога полицијата нѐ брка. Понекогаш спијам во приватни домови, понекогаш во градини или во влезови на згради. Се трудам да бидам дискретна, но да не бидам сама – посочува Надија.
Таа вели дека се јавува на 115 (телефонски број за социјална итна помош за ноќевање) секогаш кога може: „Зборувам, лицето ме запишува, ме тера да чекам и ми вели: Ние сме полни. Тешко е да се разбере“. За ова сведочи и Анија, млада мајка од Брегот на Слоновата Коска: „Претходно поминав една недела во хотел овде. Но по неколку дена ни беше кажано: „Поради Игрите нема место“.Сè станува покомплицирано.
Па дури и кога ќе излезат од породилиште, како неа. „Со моето едномесечно девојче веќе поминав две ноќи надвор. Топло е, не можеш да се миеш секој ден… Тешко е“, вели таа. Ноќта од вторникот 6 август до средата на 7 август, околу сто луѓе евакуирани од Плас де ла Бастилја ја поминаа на плоштадот, потоа под мостот, пред да им бидат понудени места за итно сместување во регионот на Париз, објави здружението „Утопија 56“.
Тоа е уште едно лице на екстремната несигурност што олимпискиот Париз го држи подалеку. Корисниците на дрога, во секој случај, имаа корист, некои од нив, од засолништето пред инаугурацијата на Игрите во Париз: тоа е она што го нагласува регионалната префектура и што го поздравуваат, исто така, голем број здруженија. Во април, мај и јули, најмалку три евакуации, две во Порт де ла Шапел и една на 19-ти, овозможија да се интегрираат неколку десетици корисници на дрога, особено во сместувачките капацитети. Вклучувајќи го и оној со наслов „Aсор“, управуван од здружението „Аурора“, кое им нуди хотелски соби и социјална поддршка.
Североисточниот дел на главниот град повеќе нема „отворена сцена“ каде што се консумира дрога, како во времето на „ридот на дрогата“, евакуиран во 2019 година, потоа кампот „Сквер форсевал“, демонтиран во 2019 година. Но овие преседани се во главите на сите, а властите се погрижија да не се реконструира место на „отворено“ пред Игрите, со наизменични полициски акции и операции за грижа.
Во редовите на здруженијата „Опшелиа“, „Аурора“ или „Гаја“, „Ле монд“ ја црпи истата опсервација: уличната потрошувачка сè уште постои. Беше „расфрлена“, „растурена“, според „подвижна географија“, се објаснува. „Нашите прифатни центри не беа празни, го задржавме континуитетот на активноста, како и секое лето, со приспособување на временските слотови“, известува Абду Ндијаје, директор на „Опелиа“. Некои потрошувачи понекогаш пристигнуваат поуморни, попотресени, бидејќи има повеќе полициски проверки; тие се тинејџери, тие приспособуваат стратегии, менуваат места, остануваат пократко на страницата…“
Со ризик: „Таа тајна потрошувачка се турка уште подалеку кон маргините, со што се зголемува ризикот од предозирање подалеку од помошта, влошувајќи ги проблемите со менталното здравје, изолирајќи ги малку повеќе жените“, забележува тој.
Во овој Париз во сенка, празничната моќ на Олимпијадата понекогаш ја преминува границата. „Со овие Игри чувствуваме дека Париз не спие, дека има енергија насекаде околу нас“, забележува Исам, голтајќи ја својата последна голтка чај, опкружен со други редовни посетители на дистрибуциите на храна во „Ла чорба“. Тој вели дека пред неколку дена се обидел да го следи преносот на натпреварот Франција-Египет на паркот Де ла Вилет. „Оддалеку“, вели тој. Но, тој не останал долго: „Имаше многу луѓе, но се чувствував многу осамено“.
Тони Гламчевски, дописник на „Нова Македонија“ од Стразбур
