Откако Џо Бајден го предаде „факелот на демократијата“, Трамп станува најстариот претседателски кандидат во историјата на САД. Дали тоа ќе биде сериозен проблем за републиканците? Можеби и не, зашто просечната возраст на Сенатот е над 65 години, возраст на која во поголемиот број земји се оди во пензија
Бајден се повлече, трката е реконструирана
Со повлекувањето на Џо Бајден, Доналд Трамп веднаш стана најстариот претседателски кандидат во историјата на САД. Натпреварот е реконструиран.
Томас Џеферсон имаше 33 години кога стана главен автор зад Декларацијата за независност, основачкиот документ на Америка.
Пречесниот д-р Мартин Лутер Кинг Јуниор имаше 34 години кога го одржа својот говор „Јас имам сон“ на Маршот во Вашингтон, веројатно најголемиот говор во Америка.
Џон Ф. Кенеди имаше 43 години кога положи заклетва во јануари 1961 година и влезе во историјата со тоа што стана најмладиот избран претседател на Америка. Неговиот претходник Двајт Ајзенхауер, тогаш неодамна наполни 70 години, а поранешниот генерал се сметаше за постар државник, кој заслужува добро заработена пензија. Како што изјави Кенеди во наелектризираното инаугуративно обраќање, „факелот ѝ е предаден на новата генерација“.
АМЕРИКАНСКА ДЕМОКРАТИЈА КАКО ГЕРОНТОКРАТИЈА
Младоста, енергијата и динамиката долго време се квалитети што Американците ги слават кај нивните лидери, поради што делумно прашањето за возраста е толку битно за изборите во 2024 година. Само двајца претседатели влегле во Белата куќа во своите 70-ти години. Доналд Трамп во 2017 година и Џо Бајден во 2021 година.
Од крајот на претседателствувањето на Барак Обама, кој имаше 47 години кога ја положи својата прва заклетва, американската политика не само што изгледаше хаотично и неповрзано туку изгледаше и уморно и исцрпено. Американската демократија повеќе изгледаше како американска геронтократија.
Тоа не е само претседателската политика; патувајте по авенијата Пенсилванија од Белата куќа до Капитол Хил – поранешната претседателка на Демократскиот дом, Ненси Пелоси, која беше клучна во притисокот врз Бајден да се повлече од претседателската трка, има 82 години. Нејзиниот тогашен заменик, лидерот на мнозинството во Претставничкиот дом Стени Хојер, беше една година постар.
Поранешната сенаторка од Калифорнија, Дајан Фајнштајн, која почина во септември 2023 година, имаше 90. Водачот на мнозинството во Сенатот, Чак Шумер, иако важи за енергичен во однос на возраста, е во раните 70-ти.
На републиканската страна, Мич Меконел, лидерот на Сенатот со најдолг стаж во историјата, е во раните 80-ти години и покажува јасни знаци на когнитивно опаѓање. Засега, сепак, тој останува лидер на малцинството во Сенатот, улога што има намера да ја исполни додека републиканската конференција во ноември конечно не го избере неговиот наследник.
ПЕНЗИОНЕРИ ВО СЕНАТОТ
Во 2022 година сенаторот од Ајова, Чак Грасли, доби реизбор за шестгодишен мандат на зрела старост од 89 години. Просечната возраст на пратениците на почетокот на 118-от Сенат беше 65,3 години, возраст за пензионирање во многу земји. Тоа го прави вториот најстар состав на Сенатот во историјата на САД.
За Џо Бајден, прашањето за возраста стана несовладливо и очигледно невозможно да се смени. Секој ден тој поставува нов рекорд како најстар функционер на Белата куќа. Иако рече дека само Семоќниот Господ може да го убеди да се откаже, „таткото време“ имаше одлучувачки збор.
Падот на Бајден стана очигледен и болен за гледање и слушање. Неговиот чекор сега повеќе личи на влечење. Неговиот глас често се сведува на шепот. Речениците завршуваат, мислите стануваат неразбирливи. Секојпат кога се спушта по скалите на „ер форс уан“, се прашувате дали ќе стигне, без помош, до крајот на скалите.
Кога првпат го видов Бајден во кампањата пред четири години во Ајова, дури и тогаш бев шокиран од неговиот пад. За неговиот говор тој ден, тој послужи неуредна салата од зборови. Забавните анегдоти не даваа политички поенти. Гледањето познато лице во толпата би го одвело на меандрично патување низ сеќавањата. Изгледајќи како кандидат што стигнал до крајот, тој се најде на четвртото место во првиот натпревар од примарната сезона таа година.
Во минатомесечниот катастрофален дебатен настап со Доналд Трамп, неговото опаѓање беше уште поизразено. Од неговото запирање на влезот на сцената до замрзнувањето на мозокот на прашањето за „Медикер“, неговото оштетување не можеше да се скрие. Кога почна да се расправа со Доналд Трамп за нивните соодветни голф-резултати, тоа беше сигурен знак дека е дојдено време да се повлечат од политиката на првата линија и да потрошат повеќе време на голфот.
РЕГАН СЕ ШЕГУВАШЕ СО ГОДИНИТЕ
Во 1984 година, додека бараше реизбор, Роналд Реган користеше хумор за да го негира прашањето за возраста. „Нема да ги искористувам, за политички цели, младоста и неискуството на мојот противник“, незаборавно се пошегува тој за време на телевизиската дебата со неговиот демократски противник Волтер Мондејл. Но Реган во тоа време имаше 73 години и сè уште можеше да пoбеди со нокаут, иако и самиот во нокдаун. Проблемот со годините на Бајден стана проблем со способностите. Не можеше да се камуфлира со комедија.
Бил Клинтон имаше 46 години кога победи во 1992 година. Линдон Бејнс Џонсон имаше 55 години на денот на убиството на Кенеди. Ричард Никсон и Џими Картер имаа по 56 години кога ја положија својата заклетва. Џорџ Буш имаше 54 години. Меѓутоа, сега е толку вкоренета геронтократијата на Америка што дури и 60-годишник изгледа младо.
Зошто толку долго доминираа членовите на тивката генерација (оние како Џо Бајден, роден меѓу 1928 и 1946 година) и генерацијата бебибумери (која ги вклучува оние како Доналд Трамп, чии изводи датираат од 1946 до 1964 година)? На републиканска страна, подемот на Трамп во 2016 година ја засени новата генерација конзервативни лидери, како што се сенаторот од Флорида Марко Рубио, сенаторот од Тексас Тед Круз, поранешната гувернерка на Јужна Каролина Ники Хејли и гувернерот на Флорида Рон Десантис, од кои сите се родени во 1970-тите.
Годините ќе бидат изборно прашање
На демократската страна, клучниот момент дојде пред изборите во 2016 година. Барак Обама го предаде факелот, не на следната генерација, туку на кандидатката Хилари Клинтон, која беше 13 години постара од него.
Потоа, во 2020 година, ветувачките помлади кандидати, како што беше тогашниот 30-годишен поранешен градоначалник Пит Бутиџиг, се повлече кога се сметаше дека Џо Бајден е единствениот кандидат способен да го спречи Берни Сандерс, кој тогаш беше во доцните 70-ти години, да ја освои демократската претседателска номинација. Бајден, се разбира, тогаш вети дека ќе биде преодна фигура, мост кон следната генерација. Неволно и веројатно со задоцнување, минатиот викенд конечно го исполни тоа ветување.
Така, со откажувањето на Бајден, Доналд Трамп веднаш стана најстариот кандидат во историјата на САД, а републиканците се тие што сега ќе треба да се соочат со прашањето за возраста. Демократската фигура повеќе не е 80-годишник за кој речиси две третини од демократските гласачи мислеа дека го направил своето. Натпреварот е реконструиран.
Возраста сигурно ќе биде фактор за претседателските избори во 2024 година. Сепак, можеби енергичноста и динамиката на американската политика отсекогаш биле претерани. Како што еднаш забележа Оскар Вајлд: „Младите во Америка се нивната најстара традиција. Тоа трае веќе 300 години“.
