ВЕЛОСИПЕДИЗАМ
Не толку одамна, пристапот за исхраната во светот на професионалниот велосипедизам беше неверојатно основен, а сега тоа е сосема поинаку, со огромни суми потрошени на приспособени камиони за храна, персонализирани апликации за исхрана и со прецизно планирани режими на оброци, сето тоа во име на подобрување на перформансите, пишува „Би-би-си“
Неколку недели пред претходниот Тур де Франс, среде вителот на планирање за осум велосипедисти и повеќе од десетина возила за поддршка што се движат низ земјата, главниот готвач на „ЕФ еџукејшн-изи пост“, Овен Бленди, доби известување дека нема да смее да ја користи хотелската кујна, ниту да готви во својот камион за храна на самото место, а можеби ќе може да го надгледува готвачот на хотелот при подготовките, но не би му било дозволено да го прави тоа од внатрешноста на кујната, пишува „Би-би-си“. За човек што има задача да поттикне професионален велосипедски тим во текот на најважната трка во календарот на спортот, тоа не беше идеална вест. Но тој не се возбуди. Личното искуство од вкупно повеќе од една година на патиштата на големите трки го научи Бленди да ги амортизира ударите.
– Добро беше. Само имав предизвик неколку дена пред да се сместам во сопствената кујна. Никогаш нема совршени работни услови во велосипедизмот, така што секогаш мора да се приспособите и да бидете флексибилни – вели тој.
Две дилеми
Не толку одамна, пристапот за исхраната во светот на професионалниот велосипедизам беше неверојатно основен. Опциите за возачите едвај се проширија подалеку од монотоното мени со тестенини, ориз или што било што ќе одлучи да послужи хотелската кујна таа ноќ, пишува „Би-би-си“. Сега, тоа е сосема поинаку, со огромни суми потрошени на приспособени камиони за храна, персонализирани апликации за исхрана и со прецизно планирани режими на оброци, сето тоа во име на подобрување на перформансите. За нутриционистите и за готвачите што имаат задача да обезбедат храна за велосипедистите од нивниот тим за време на тринеделната трка главно има две дилеми: каква храна да се приготви и како да се направи тоа во средина што постојано се менува. Одговорите се добиени од целогодишниот процес, кој почнува во декември за време на претсезонскиот тренинг. Додека возачите ги усовршуваат своите тела, подготвени за мноштвото трки што претстојат, други собираат податоци за подобро да ги разберат нивните нутритивни потреби.
– Ги знаеме нивните тела, нивниот метаболизам, колку калории согоруваат при одморање и точно што ќе прават на тренинзите, интензитетот, колку долго и колку калории ќе согоруваат. Срцевиот ритам игра улога. Тоа го имаме по секој тренинг. И во одредени периоди во сезоната ги тестираме за лактат и мерењата на дишењето во лабораторија за да развиеме добар профил на секој возач – вели шефот за исхрана на Висма, Мартин Редегелд.
Висма се стреми да се стави во првите редови на нутриционистичкиот напредок. Партнерствата со универзитетите имаат цел да обезбедат дека тие се свесни за развојот на теренот „за да ја задржат таа конкурентска предност во однос на другите тимови“, вели Редегелд.
Вештачка интелигенција
Со оглед на тоа што возачите трошат просечно 6.000 калории дневно за време на Тур де Франс (околу трипати повеќе од возрасен при одмор), Висма дури почна да користи вештачка интелигенција за да помогне да се утврди точно колку и каков вид храна секој поединец велосипедистот треба да консумира. Персонализацијата станува сѐ поважна, при што тимот развива сопствена апликација, каде што се користат различни алгоритми за генерирање индивидуализирани планови за исхрана, пишува „Би-би-си“. Кога возачот ќе се врати од возење велосипед цел ден, едноставно ја отвора апликацијата и таа му кажува точно колку грама од секоја нутритивна компонента (јаглехидрати, протеини, масти итн.) да стави во својата чинија. Додека методите што се користат за генерирање прецизни потреби за исхрана се разликуваат помеѓу тимовите, сите тие работат на широк дневен план од пет оброци (појадок, ужина пред трката, храна за време на трка, оброк за обновување и вечера).
Основните принципи на исхрана остануваат исти кај велосипедистите, иако тие се дотеруваат во зависност од барањата на претстојниот ден и дали возачот за кој станува збор е качувач или спринтер, кандидат за генерален пласман… Јаглехидратите, обично во форма на ориз или тестенини, служат како бензин, за високите нивоа на потрошувачка. Протеините, претежно риба или пилешко, се секогаш непреработени, влакната се чуваат на ниско ниво за да се минимизира иритацијата на цревата и да се помогне варењето, а овошјето и зеленчукот често се консумираат како сок, пишува „Би-би-си“. Вегетаријанците имаат тенденција да се дополнуваат со протеински напитоци, покрај протеините од растително потекло.
На велосипедистите може да им се дозволи повеќе зеленчук и јадења со влакна пред порамните денови на трката, кога телото ќе биде подобро опремено да ги разгради, додека црвеното месо се чува како задоволство вечерта пред деновите за одмор.
Храна на велосипед доаѓа со помош на возилата следбеници на патот, кои ги полнат ќесињата со храна со различни форми богати со јаглехидрати, кои можат да се изберат или отфрлат врз основа на личните преференции. Енергетските плочки, гелови, пијалаци и гуми за џвакање обезбедуваат брза енергија во тешките денови, а потрадиционалните извори на храна вклучуваат влажни оризови колачи, бриоши, сендвичи со џем, слатки лебови и колачи за полесните денови, пишува „Би-би-си“.
Лаптопот на Бленди
Потребните количества се огромни. Секој возач консумира близу 1,5 кг ориз или тестенини секој ден и околу 120 грама јаглени хидрати на час кога е на велосипед. Лаптопот на Бленди содржи ризница со информации за исхраната за да се овозможи дизајнирање на неговото мени. Една табела му овозможува да ги спореди хранливите вредности на секоја храна за да одлучи дали да готви со модри патлиџани или пашканат, киноа или кускус, пилешки гради или пилешки бутови. Друг документ содржи рецепти за огромен број супи, салати, јаглехидрати, протеини, додатоци, десерти, грицки и пијалаци по трката. Во обид да се бори против заморот од вкус, повторувањето е сведено на апсолутен минимум во текот на тринеделната трка.
– Храната што ја правам е целосно транспарентна. Нема богати сосови, сето тоа е обично, едноставно готвење со мало количество зачини, мало количество масло, свежи билки и цитрус. Наместо да даваме вкус со крем, сол и путер, додаваме билки и цитруси бидејќи тие се нискокалорични и содржат антиоксиданти – вели Бленди.
Сево ова не личи на типот иновативна кујнска уметност што може да ја видите во ТВ-емисии или во луксузни ресторани, пишува „Би-би-си“.
– Кога учам нови готвачи, секогаш велам дека единствениот начин да згрешат е да бидат премногу „шеф“. Треба да го проголтате егото на готвач и да го ставите во десертот или да си играте на крајот од трката. Опуштете се тогаш, но не плеткајте се со едноставните работи: јаглехидратите и протеините. Дајте им на момците што сакаат и тие ќе бидат среќни. Имав готвено рижото и тие само побараа обичен ориз басмати. Тие не се таму на одмор. Не им е грижа за фенси храна. Тие се буквално таму за гориво – вели Бленди.
Бленди проценува дека престојувал во повеќе од 300 хотели додека работел за „ЕФ еџукејшн-изи пост“. Транзиторната природа на работата предизвикува многубројни логистички главоболки. Денот на готвачот на Тур де Франс почнува околу 6 часот. Тие мора да подготват свежи производи за појадок (целата пакувана храна е веќе подготвена претходната вечер) во 8 часот пред да се спакуваат и да возат до следниот хотел додека трката е во тек. Покрај готвењето, тие се одговорни и за набавка, задача што варира во зависност од тимот и, најважно, спонзорот, пишува „Би-би-си“.
Искуството на Бленди со европските супермаркети значи дека тој знае каде да ја најде најквалитетната храна и лично да пазари за поголемиот дел од неа, покрај тоа што однапред испраќа е-пошта до хотелите за да нарача некои расипливи производи. Спротивно на тоа, Висма е спонзориран од 2014 година од холандскиот супермаркет „Џамбо“, кој ја обезбедува целата своја храна на секоја трка, вклучувајќи и на Тур де Франс.
– За време на грантур-трка трипати доаѓа испорака од Холандија за да се складираат свежи производи. Секогаш е истата холандска храна и на момците им се допаѓа затоа што знаат што да очекуваат и ние знаеме кои производи им се допаѓаат, така што секогаш можеме да ги имаме на располагање. Тоа многу ги олеснува работите за готвачите, кои не мора да бараат работи во локалните супермаркети. Јас како нутриционист ги знам нутритивните вредности на сите производи, а тоа многу ги олеснува пресметките – вели Редегелд.
Другарство меѓу готвачите
По пристигнувањето во хотел, готвачите ќе почнат со подготовките за вечера, појадок и за закуски за следниот ден. Професионалните велосипедски тимови имаат тенденција да се придржуваат до еден од двата стила на јадење. Повеќето патуваат со приспособени кујнски камиони, со слична големина на комбињата за испорака на додатоци во исхраната, каде што се чува храната и се готват оброците. Потоа се служи храна за возачите и за другите членови на тимот во приватна соба во хотелот. Неколку тима избираат да патуваат со многу поголем камион, кој содржи кујна и трпезарија. Другарството меѓу готвачите во ривалските тимови е високо.
– Понекогаш сте во хотел со шест тима, па паркиралиштата се затрупани. Сите делат вода и струја. Значи, мора да си помагате – вели Бленди.
Тоа е многу далеку од времето со три последователни недели со тестенини со сос од домати што возачите пред само една генерација беа навикнати да го консумираат во текот на нивните напори на Тур де Франс, пишува „Би-би-си“. Редегелд предвидува дека еволуцијата на исхраната ќе продолжи, сугерирајќи дека во рок од околу една деценија тимовите ќе користат ДНК-анализа за да ја кренат на следно ниво персонализацијата за возачот. Но сите анализи се безвредни без некој да ја приготви храната. Во почетокот на годинава Бленди беше подготвен за мирна недела дома кога доби порака од тимот, за половина час да ги спакува куферите и да оди на аеродромот затоа што на колега готвач не му било добро пред трката Париз – Рубе.
– Ги спакував ножевите и ги фрлив во куфер. Се чувствував како готвач на специјалните сили – вели тој.
Готвењето е сериозна работа во елитниот велосипедски свет, пишува „Би-би-си“. Н.М.
