Тони Гламчевски, дописник на „Нова Македонија“ од Стразбур
Франција: Период на екстремна политичка тензија што го акцентира
чувството на идеолошка конфузија
– Во јавниот простор уште пред околу дваесет години авторот на оваа анализа регистрираше континуиран подем со постепена експанзија на конзервативни идеологии во чиј центар беше сопствената нација, а не концептот за наднации; каде што во фокусот беше националниот развој, а не глобализмот; и каде што во центарот на опсервациите беа традиционалните вредности, а не неолибералните…
– Според начинот на ширење на тој споменат концепт и убедувања се раслоија повеќе модус операнди (начини на работа, агитации, медиумски кампањи), и тоа: од ултрадесни пропагирања и методологии, преку одредени популистички начини, па сѐ до меко десни и традиционалистички пристапи што преферираа длабоко почитување на основните општествени вредности на семејството, христијанските универзални милениумски општочовечки вредности.
– Сите тие гореспоменати начини, со текот на времето, со помош на антиподот на гореспоменатиот концепт на „десниот општествен наклон“ (антиподот и политичката спротивност е всушност таканаречениот „глобалистички неолиберален пристап“), беа со умисла ставени во ист кош како ултрадесни, фашистички и антисемитистички, односно како „расно, верски и национално нетрпелив концепт и општествен пат“, наспроти глобалистичкиот.
– Но, очигледно, со текот на времето, во анализите на многу интелектуалци се аргументира дека „традиционалистичкиот концепт на општествениот пат“ е легитимен исто онолку како и секој друг, и дека во медиумската стварност треба да се објаснува и да се направи разлика што е вистината, а што е клеветата за „десниот пат и таквиот концепт“.
– Една таква континуирана медиумска кампања, регистрирана во Франција, како колепка на европската демократија, а и пошироко, објаснува зошто некои медиумски интелектуалци се од пред извесно време наклонети кон Националниот собир на Ле Пен и Бардела и се откажаа од републиканскиот фронт…
Медиумите, сепак, се седма општествена сила!
Француски „Ле монд“ во својата анализа, сепак јасно и гласно констатираше дека медиумската офанзива даде ефекти, и тоа токму на темата „Подем на десниот концепт“
Некои новинари (и медиуми) во Франција, отворија вистински динамични комуникациски канали со нацијата. Други, пак, во согласност со новите журналистички трендови „да скокнат директно во проблемот, а не да бидат само набљудувачи од страна“, едноставно се приклучија кон десниот Национален собир (РН), како што е примерот на Филип Балард, поранешен водител на дебатни емисии на телевизијата ЛЦИ, реизбран за пратеник во Оаз. Се случија идеолошки конвергенции и постепено завладеа „левичарска (екстремна) десница“, како што вели филозофот Жак Рансиер во „Триесетте неславни години“ (издадена во 2022 год.). Идеолошката битка на десницата, всушност се состоеше од доловување на големите демократски и левичарски вредности преку нивно празнење од нивната еманципаторска и универзалистичка супстанција.
Така, во одредени констатации на високи интелектуалци, француската република треба да стане синоним за ред и авторитет; социјалната држава да стане национална држава; секуларизмот да не биде обезвреднет со антицивилизациска содржина… Пробивот, како оној на есеистот и интелектуалец Ерве Жувин, кој стана и европратеник на Националниот собир (РН) во 2019 година откако објави пет дела со Галимард, можеше отворено да се сфати како – трасирање пат во десна насока. Историчарот на идеи Даниел Линденберг беше еден од првите што го забележа неговото појавување, особено меѓу романсиери како Мишел Уелебек.
Жак Рансиер покажа како старата критика на комунизмот се трансформира во критика на демократскиот индивидуализам („Мразење на демократијата“, 2005); историчарите на идеи Франсоа Кусет и Серж Аудиер ги покажаа корените на огромната „Контра-мај 68“; филозофот Микаечл Фесел размислувал за современите одгласи од 1938 година; и Жерар Ноириел ја воспостави кореспонденцијата помеѓу антисемитскиот и расистичкиот памфлетист Едуард Драмонт (1844-1917) и Ерик Земур, кој „легитимира форма на деликвенција на мислата“. Но предупредувањето никогаш не беше сфатено многу сериозно.
И, малку по малку, кремот на општеството лека-полека се собра: новинари, писатели, комичари, спортисти и готвачи… им се приклучија на партиите на француската реакција на политиките на неолиберализмот!
Десницата чита левичарски автори
Франција денес: Од една страна, блок опишан како елитистички, неолиберален и глобалистички; од друга, народен блок што се смета за периферен, локален и национален патриотски… Но РН „повеќе не наликува на старата екстремна десница“, гласно порачува интелектуалецот Ален Финкиелкраут…
Претседателот на институтот за анкети „ПолингВокс“, и директор за обука на извршни директори во споменатиот десен Национален собир (РН) на Ле Пен, кој актуелно ја води кампањата во првата изборна единица Горни Алпи, Жером Сент Мари, беше несомнено еден од најактивните архитекти на овој пресврт. Според Серж Аудиер, пресекот на критичките анализи на „буржоаскиот блок“, особено извршени од неомарксистичките економисти Бруно Амабл и Стефано Паломбарини, со оние на територијалната поделба што ја спроведе географот Кристоф Гилу на „периферна Франција“. Аудиер – кој посветил статија на оваа тема во списанието „Сите“ (бр. 82, 2020 година) – „им дозволил на Жером Сент Мари и на другите да имаат систем за читање блок против блок“.
Ценети од декстристичкиот печат, бинарните спротивставувања меѓу елитите на големите градови – „каде било“ (кои доаѓаат од секаде) – и периурбаните и руралните луѓе – „некаде“ („кои се закотвени некаде“) – како што вели британскиот новинар Дејвид Гудхарт, „ја зајакнаа оваа идеолошка матрица“. Од една страна, блок опишан како елитистички, либерален и глобалистички; од друга, народен блок што се смета за периферен, локален и национален патриотски. Визијата за Франција „дотолку помоќна што е поделбата меѓу отвореноста и повлекувањето, исто така, ја карактеризираше макронистичката идеологија, која така мислеше дека има изборен приход“, продолжува Серж Аудиер. Така, на идеолошко ниво, РН можеше да го најде својот столб. Особено што, целејќи на Жан-Лук Меланшон барем исто како Марин Ле Пен, цел дел од интелигенцијата се премисли.
Но РН „повеќе не наликува на старата екстремна десница“, возвраќа Ален Финкиелкраут.
Но, од друга страна, сепак опстануваат и другите познати вкоренети ставови.
– РН е крајно десничарска – одговара Лоран Жоли, за „Ле монд“, особено поради „неговиот фокус на идентитетот и имигрантите“, неговиот клански аспект, кој се стреми да го избрише – „тешко е да се направи голема работа во врска со кариерата без да се биде член или близок на семејството Ле Пен“ – но и поради коментарите за таканаречените „скриени сметки на државата“. Тоа е и поради проектот на Џордан Бардела насочен кон забрана на одредени високи позиции за двојни државјани, „што го повторува првиот закон усвоен од режимот на Петен, на 12 јули 1940 година“. Така, продолжува Жерар Ноириел, во 1930-тите, антидемократската крајна десница „не се обидуваше да ја преземе власта преку гласачките кутии“. Невидената природа на ситуацијата во која се наоѓаме, објаснува авторот на Национална преференција, е дека „за првпат во историјата на Франција, можно е екстремната десница да добие државна власт преку изборни средства“.
А за издвојување е и интервјуто на еден врвен интелектуалец, дадено во јануари 2022 година за „Ревијата на двата света“ – на историчарот Марсел Гоше, каде што тој е експлицитен: „Сето ова е мртво и закопано или постои само во резидуална состојба.
Поранешниот главен уредник на списанието „Ле деба“ е убеден: „Политичкиот непријателски дискурс кон имиграцијата да не оди надвор од контрола, како и ефектите од мултикултурализмот“, а кој се смета за екстремно десничар.
И да заклучиме до овде: „Екстремно десничарската етикета што е одамна залепена, но полека се одлепува од страна на многу француски интелектуалци е дека всушност ’етикетатс‘ функционира како средство за дисквалификување на дискурсот, кој е вознемирувачки поради неговата приврзаност кон омразеното минато“…
Емануел Макрон не е бедем против РН, туку мост
Во една статија објавена на 21 јуни во „Либерасион“, историчарот Патрик Бушерон, професор на „Колеџ де Франс“, верува дека „Емануел Макрон ја напушти историјата“.
Или ќе се врати „да го заземе најозлогласеното место во Републиката, онаа на лидерите што ја изневериле довербата што народот им ја дал, отворајќи ѝ ја вратата на екстремната десница, пред сѐ зборувајќи како неа“
Некои интелектуалци долго време сметаа дека претседателското мнозинство беше политичка бариера против РН.
– Емануел Макрон не е бедем против РН, туку мост – изјавува напротив историчарот на идеи Франсоа Досе. Тој помогна да се банализираат неговите идеи. Биографот на Корнелиус Касторијадис и Пјер Видал-Наке беше професор на идниот претседател на „СциенсПо“. Благодарение на него, Емануел Макрон се запозна со филозофот Пол Рикоер, за кого пишуваше. Во интервју дадено за „Валер актуел“ за прашањето за миграцијата, на 31 октомври 2019 година, претседателот на Републиката ги назначи претставниците на здруженијата за одбрана на мигрантите како „активисти за човекови права со рака на срце“. Емануел Макрон сега ја оценува програмата на Новиот народен фронт „целосно имиграционистичка“, изјави тој за време на комеморацијата на 84-годишнината од апелот на 18 јуни. Како што истакнува Франсоа Досе, „тоа е зборот што го користат Жан-Мари Ле Пен и сите идеолози на екстремната десница посветени од ’Ле фигаро‘, од Ерик Земур до Иван Риуфол“.
Ова е и терминот на социологот Пол Јонет во „Патување во центарот на француската нерасположеност“, објавен во 1993 година од Галимар во збирката „Ле Деб“, а потоа повторно објавен во 2022 година. Имиграционизам: овој неологизам означува „валоризација на имиграцијата што го оправдува противењето на каква било мерка за контрола или ограничување на нејзините текови“, објаснува Марсел Гоше во неговиот предговор. Во оваа перспектива, тој изјавува, „вокацијата“ на Франција не е ништо друго, освен „да исчезне како единствена татковина, во име на универзалните права на оние што бараат да ѝ се придружат“.
Во една статија објавена на 21 јуни во „Либерасион“, историчарот Патрик Бушерон, професор на „Колеџ де Франс“, верува дека „Емануел Макрон ја напушти историјата“. Или ќе се врати „да го заземе најозлогласеното место во Републиката, онаа на лидерите што ја изневериле довербата што народот им ја дал, отворајќи ѝ ја вратата на екстремната десница, пред сѐ зборувајќи како неа“. Дел од макронистите, всушност, продолжија да ја користат ултраконзервативна реторика, како Фредерик Видал, тогашен министер за високо образование и истражување, кој на 14 февруари 2021 година објави дека нареди истрага за „исламско-левичарството на универзитетот“ или од министерот за национално образование Жан-Мишел Бланкер, уверувајќи на конференција во „Сорбона“, во јануари 2022 година, дека „вокизмот“ е „вирус“ за кој треба да се најде „вакцината“.
Коментарите налутија многу истражувачи, особено затоа што се термини што постојано ги користи екстремната десница, како што е Марин Ле Пен, која денес изјавува дека „исламо-левичарскиот блок се залага за исчезнување на сите наши слободи“ („Фигаро“, јуни 16), или Ерик Земур, објаснувајќи им на своите гласачи дека „вокистичката пропаганда ги индоктринира [нивните] деца на училиште“, потсетува „Ле монд“.
Ако РН дојде на власт, „одреден број интелектуалци од десницата, но и од левата страна, ќе сносат сериозна одговорност“, предупредува Серж Аудиер, особено поради „секојдневната културна војна за да се заокружи целата левица и еколозите во статус на раздорно малцинство, бобо, исламско-левичари, бунтовници итн.“.
– Фактот дека „некои од најпознатите интелектуалци на десницата – Ален Финкиелкраут, Лук Фери, Паскал Брукнер, Мишел Онфрај итн. – првенствено цел на НФП [Новиот народен фронт], со звучниот одбор на моќни медиуми, се ново „предавство на свештениците“, што ризикува да придонесе за тековниот демократски колапс“ – рече тој.
Ниту левицата не е поштедена
Запрашан од „Ле монд“, со цел да се анализира историскиот политички пресврт што е во тек, поранешниот проект-менаџер за меѓународни односи со Франсоа Митеран, помеѓу 1981 и 1985 година, не го крие својот „проблем“ наспроти „преместувањето од лево кон десно на многу еврејски интелектуалци“. Оправдувајќи го и својот избор, Серж Кларсфелд денес вели дека РН стана „филосемитска“. Патем тој е адвокат и претседател на Синовите и ќерките на Евреите депортирани од Франција…
Историчарот за имиграција Жерар Ноириел смета дека е „симптоматично“ што „плачот на тревога“ лансиран пред околу дваесет години од американскиот филозоф Ричард Рорти (1931-2007) бил „целосно игнориран овде“. Тој се плашеше дека „огорченоста што ја чувствуваат слабо образованите Американци од идејата нивните патишта да бидат диктирани од дипломирани студенти“ ќе доведе до избор на „силен човек што ќе ги доведе во прашање придобивките направени во борбата против дискриминацијата, сексизмот и расизам“, напиша тој во 1998 година. Текстот „Претчувство“, напишан околу дваесет години пред изборот на Доналд Трамп. Законодавните избори се само предуслов за претседателските избори во 2027 година, „ова е она што нѐ чека денес во Франција“, предупредува Жерар Ноириел.
Левица претставена од партии на дипломирани студенти во голема мера би се исклучила од одредени реалности и ќе го преземе овој револт против елитите директно. Таа понекогаш „се заглавуваше во дебати за да одлучи што е најважно помеѓу расата, полот или класата“, анализира Лоран Жанпјер. Гласањето за РН сведочи за огорченоста на оние „од долу“ против оние „од горе“ и вклучува „основи на незадоволство“, анализира, од своја страна Синтија Флери. Несигурноста и чувството на понижување на работничката класа се моќни ферменти.
– Се разбира, медицинските пустини и недостигот од јавни услуги играат клучна улога на одредени територии, но ми се чини дека не се доволни за да ја објаснам клучната важност на идентитетската и ксенофобична идеологија – продолжува Серж Аудиер. Накратко, некои Французи не гласаат за екстремната десница само затоа што се далеку од здравствен центар, но и затоа што некои од нив се водени од силно отфрлање на странците.
Една од највисоките точки на конфузијата предизвикана од распуштањето на Собранието беше онаа на дел од француските еврејски интелектуалци подготвени да гласаат за РН. Највпечатливиот пресврт е несомнено оној на Серж Кларсфелд. Адвокатот и претседател на Синовите и ќерките на Евреите депортирани од Франција објасни дека, меѓу НФП и РН, тој ќе го даде својот глас за вторите, кои, како што рече, ја направиле својата „промена“, „го поддржуваат Израел“ и станаа „проеврејски“. Двојката Кларсфелд дури ја прими, во својот стан, на 19 февруари 2024 година, претседателката на РН, ќерка на Жан-Мари Ле Пен, поранешниот лидер на Националниот фронт, кој во 1987 година рече дека гасните комори се „точка на детаљ“ од историјата на Втората светска војна (?!).
Големи и моќни означувачи
„Тоа е голем удар“, забележува писателот Режис Дебре, за париски „Ле монд“. Мора да се каже дека овој „екстремно левичарски Голист“, како што низ смеа се дефинира себеси, добро го познава познатиот нацистички ловец. Патувачкиот придружник на Че, Режис Дебрејдури го подготвил со Серж Кларсфелд, од Чиле на Аљенде, во 1972 година, киднапирањето на Клаус Барби, нацистички криминалец што го мачел Жан Мулен и наредил депортација на илјадници Евреи, вклучувајќи и 44 деца од Изијо.
Операцијата не успеа, иако Барби на крајот беше екстрадирана единаесет години подоцна. Но се создаде пријателство. Режис Дебре најчесто се држеше настрана од кавгата. Запрашан од „Ле монд“, со цел да се анализира историскиот политички пресврт што е во тек, поранешниот проект-менаџер за меѓународни односи со Франсоа Митеран, помеѓу 1981 и 1985 година, не го крие својот „проблем“ наспроти „преместувањето од лево кон десно на многу еврејски интелектуалци“.
Оправдувајќи го својот избор, Серж Кларсфелд денес вели дека РН стана „филосемитска“ и дека „муслиманите не ја покажуваат својата приврзаност кон Франција“.
Гласаме врз основа на нашиот семеен идентитет, а не на колективен проект. Тоа не е она што ние го нарековме левица, нели?, забележа писателот и високоценет интелектуалец во Франција, Режис Дебре.
