Според академик Митко Маџунков, „Фантомско стапало“ („Матица македонска“, 2020 г.) е роман што се чита со голема возбуда и естетска радост, врвна проза на мајстор за поетски слики, животна убедливост и документарност, фасцинантен роман за постоењето надвор од постоењето
Во хотелот во Верона го чувствувам мирисот на нејзините трандафили во дворот. Го барам во вината што ги оценувам, но таков мирис не можам да најдам. Денес требаше да бидам таму, си велам, да запалам свеќа, мина веќе толку време, а јас еве одново барам изговор за оправдание. Тебе сега не ти значи ништо дали лажам или не, но јас веќе знам дека некои деца не ги заслужуваат своите родители, помислив гледајќи низ отворениот прозорец во Понте Скалиџеро. „Не биди патетичен, вели мувата што шета по первазот. Прочитај го епилогот на ’Татковци и деца’, од местото што почнува со постојат мали селски гробишта, за да ти стане јасно дека животната несреќа треба да се опише детално, а потоа само да се укаже на последиците“, вели. Го префрлам телефонот во другата рака, обидувајќи се да се сетам на гласот. Во меѓувреме се појавува нејзиниот број на екранот, го допирам со показалецот и, пред да го чујам титкањето што не прекинува, измрморувам: Да, некои деца не ги заслужуваат своите родители. Тој замина со четириесет и седум. Поминаа уште триесет оттогаш. Дали се собираат или се вадат? Дали љубовта е болка и страдање, или чувство дека си присутен како сенка, велам и еден гулаб од оние што слетуваат на туристите кацнува на симсот, ја врти главата, ме гледа од сите страни: „Не будали се, никој не те слуша, не слушаш ли дека титка“, вели, а јас се правдам со амароне, дека сум испил малку повеќе амароне со вкус на малини, но тој не обрнува внимание на тоа, како виор јурнува во правец на куќата на Капулети, слетувајќи на балконот на Јулија.
Го спуштам телефонот на масичката, се навалувам на перницата, ги затворам очите и гледам како во дланките ги држи капинките што ги собрала, чекајќи да се залее пиперот во бавчата; ги земавме со палецот и показалецот, ги топевме со јазикот и непцето, а таа стоеше со грстот како за причест. Во времето што не се гледа а чувствувам дека е тука, во собата со поглед на Понте Скалиџеро, стоиме кај багремот, тупкаме во попадичето, чекаме да се појави на аголот кај црквата, ја замислуваме измирската алва, симитот со џем од слива, и ништо друго, ни како ги префрлила ридиштата, ни како ги поминала долиштата, ни како го довлекла пазарлакот до дома, помислувам и пак го земам телефонот, гледам во него како во огледалце. Не можам да сфатам дека те нема, велам. „Не лигави се, доцна е, нема да се смени ништо“, вели мувата скриена под рамката на пенџерето. „И не зборувај гласно, како шизофреник“, додаде триејќи ги предните шепи. „Признавам, и јас понекогаш зборувам самата со себе, но тоа е само кога ми треба стручно мислење“, заврши. Добро, велам со изменет глас. Мувата со импресивен задник не ми обрнува внимание; го гледа гулабот што се враќа од куќата на Капулети. Ако зборуваш сам со себе, не значи дека си луд, туку дека имаш здрав разум, сакав да ѝ кажам но не стигнав, збриша од сенката што се спушташе. Продолжувам како ништо да не било: Те разочаравме, признавам.
Никогаш нема да кажеш дека е така, но јас знам дека е така. На крајот не стигнавме ни да се поздравиме, да нѐ видиш и да ни кажеш нешто, да слушнеме што те мачи, со каква болка заминуваш. И кога те гледав низ прозорецот а ти дишеше како одвај да се држиш на површината, мислев дека ќе ги отвориш очите да ме видиш пред да се разделиме. И мислам дека малку ги отвори, но не знам дали ме виде, не знам со која слика замина. И што му кажа кога се видовте? Го препозна ли двојно помлад од тебе, со коса на бранови? Те препозна ли тој тебе со белите прамени над челото? Не можам веќе да прашувам; некаква грутка ме стега во грлото. Не можам да плачам; не можам да зборувам. Можеш ли да се јавиш; можеш ли барем да кажеш како е таму, во она што го нема?
(миг збиен како здив)
Признавам, спомените не треба да се разводнуваат со сентименталност. Простувањето со животот што ни значел сѐ е највисоката точка на епилогот, си велам. Тоа треба да се каже со тврдо срце за да испадне помеко, помислив спружен во постелата од пердуви во „Габиа Д’Оро“, и тогаш, во тој миг, телефонот заѕвони како одвај да чекал да завршам: „Што правиш, брат, со телефонот, линијата постојано е зафатена! Или зборуваш, или некој те прислушува“, вели Миле Пејкуре. „Како си“, прашувам. „Лошо“, вели. „Што се случило?“ „Што да ти кажам, вели. Го изгубивме она што го имавме, па сега само ќе мислиме дека го имаме она што го немаме, како што јас мислам дека го имам стапалото што го немам. Во иднина ќе нѐ чеша тоа што го немаме мислејќи дека го имаме“, рече и врската се прекина.
(каде по ѓаволите)Кога со жена ми дојдовме во селото и го исклучивме моторот на колата, околу нас беше тивко како звуците да се забранети со декрет. Трафиката на Миле Пејкуре, истата онаа што ја донеле од градот, а во која се продаваа сувенири од филигран, бронза, дрво, мермер, керамика, бигор, жица, срма и друго, беше затворена, а пред неа лежеше пес што се крена на предните нозе и повторно се спружи во правта. На бочното стакло имаше залепено мапа со патеки што водат до езерото. Далги од тишина удираа во жапките и катанците.
Ги слушавме нашите зглобови на угорнината. Во прнарот зад црквата се гледаше крстот на Меглена со дупка на средината. Не морав пак да кажам. Жена ми знаеше каде сакам да бидам кога ќе се појави зеленото небо. Погоре, на местото од куќата, имаше куп земја, измешана со ќерамиди, гнили греди и трева што расте како на цртеж. Немаше никаков остаток од ѕид, но јас точно знаев каде е прозорецот, можев дури и да го отворам; знаев каде се вратата и двата басамака од камен пред неа; можам да ги погодам мижејќи, си реков. Можев да ја фатам рачката на вратата од визбата, и да отворам. Го гледаш ли оној човек што ги варосува облаците, вели една тревка на работ од дворчето; го гледаш ли оној што лета над брестовите, рече ветрушката што лебдеше над нас; ја гледаш ли онаа жена поубава од самовила, вели урнатото ѕитче на пондилата; го гледаш ли оној сув багрем во дворот на училиштето, вели раската што трепери во воздухот; го гледаш ли старецот што делка крст од камен, рече гранчето што стрчеше од капиџикот; го гледаш ли оној тапан што удира во брегот, вели последниот зрак на сонцето што се пробива низ дрмките над куќата; ја гледаш ли онаа раска во воздухот, рече пупунецот што застана на оградата од гробиштата; ги гледаш ли сите нешта што си ги видел, рече дудинката зад олтарот; ако не ги гледаш, не значи дека не постојат, рече црешата до неа; ништо не исчезнува засекогаш, рече глуварчето што се срона од потпорното ѕитче кај црквата. Како што стареевме сѐ почесто сонувавме да ги расчистиме остатоците од куќата и да направиме викендичка со дворче од каде што ќе се гледа селото.
Ги замислувавме двете собички во поткровјето и собата со стаклен ѕид долу. Кога ќе седиме на троседот ќе ги гледаме трнките што како пуканки се тркалаат по ридиштата; птиците што застануваат на жицата за алишта како музички запис; езерото што плиска во карпите кај Шуман Маало. Барем да го расчистиме местото, велам пред да заминеме. Ќе биде, вели жена ми, има време. Колку е тоа време што го има, велам. Кога човек во наши години ќе се сврти назад, со сигурност знае дека не може да има толку време колку што имал кога не мислел на времето зад себе, си реков гледајќи во езерото. По ридиштата како ќесиња закачени на трненките ѕиркаат викендички со превлака врз покривите. Мора да е од каменоломот, вели жена ми возејќи без да се сврти…
