Иако со ограничувања за поширок директен пристап до гласачите (без големи митинзи), се чини дека жарот на политичка спротивставеност во кампањата воопшто не е намален. Исто така, забележително е своевидно „легитимирање“ на феноменот – паралелна или таканаречена црна кампања
КАМПАЊАТА ВЛЕГУВА ВО СВОЈАТА ЗАВРШНИЦА
Остануваат уште четири-пет дена до крајот на изборната кампања, на 12 јули, во која партиите треба да го вложат својот убедувачки максимум и да ги уверат гласачите во искреноста на своите ветувања, но и во реалноста на сопствените капацитети да ги спроведат изборните програми што ги нудат. Уште на почетокот на кампањата беше јасно дека таа ќе се спроведува во специфични услови, со ограничени можности за комуникација со гласачите, најмногу поради протоколите за заштита од пандемијата на ковид-19. Иако со ограничувања за поширок директен пристап до гласачите (без големи митинзи), се чини дека жарот на политичка спротивставеност во кампањата воопшто не е намален. Исто така, забележително е своевидно „легитимирање“ на феноменот – паралелна кампања.
– Тоа како лидерите и партиите официјално ги водат кампањите пред нивните симпатизери, поддржувачи и активисти е една работа, но зад сцената, заднински изразено се води друга паралелна, т.н. црна кампања. За волја на вистината, таквите црни кампањи биле присутни и во други изборни циклуси, но за овие избори впечатокот е дека и за таквата паралелна кампања, партиите ја спроведуваат според маркетиншки план, за секојдневно емитување на прислушувани разговори на социјалните мрежи.
Искрено, со оглед на целиот политички амбиент и бомбашка практика во изминативе години во Македонија, очекував повеќе црна кампања, но сепак и таа кампања е некако во рамките на контролираните маркетиншки процени на партиите. И покрај напаѓачкиот вокабулар на лидерите на партиите во дебатните соочувања и реторика и присутната нервоза меѓу противниците под притисок на неизвесноста од изборните резултати, досега кампањата сепак е во рамките на коректноста без некои непредвидени инциденти. Со оглед на околностите во земјава и сите драматични промени за државата во изминативе три-четири години, изборната кампања досега е и џентлменска – вели политичкиот аналитичар Александар Пандов.
Политикологот Петар Арсовски оценува дека досегашниот тек на кампањата не е според стандардите на политичката коректност, но дека е во рамките на очекувањата на познавачите и проследувачите на политичките процеси.
– Со оглед на сите ограничувачки состојби што ги наметна пандемијата, се добива впечаток дека партиите ја насочија стратегијата во кампањата кон определените, кон своите поддржувачи, и тоа да ги мотивираат да излезат на гласачките места. Затоа во своите стратегии повеќе се насочија во обмислување на негативната кампања, која во овој момент е попродуктивна за подигнување на мотивацијата на „своите“.
Дури мислам, според она што досега партиите го понудија во оваа кампања, дека партиите се имаат откажано од убедување и мотивација на неопределените. Изборниот резултат ќе се прекршува преку одзивот на веќе „освоените“ поддржувачи – смета Петар Арсовски.
Во однос на меѓусебната комуникација во медиумите на политичките противници, комуникологот Синиша Пекевски согледува дека граѓаните (гледачите/гласачите) не виделе начин на комуникација што одразува коректно ниво на општа и политичка култура.
– Во сите досегашни дебати и меѓусебни соочувања во медиумите, забележлива е изразена нервоза во комуникацијата меѓу сите учесници, особено кај лидерите на најголемите партии. Таквата нервоза, веројатно предизвикана од непредвидливоста и неизвесноста на крајниот резултат од изборите и големиот политички притисок за победа, прави брзо да се отфрлат учените форми на комуникација и се преминува на „основните поставки“ од воспитувањето. Сѐ на сѐ, сведоци сме на едно непријатно, агресивно и некултурно политичко комуницирање – оценува Синиша Пеневски.
Покрај тоа, Пекевски смета дека во медиумите преголем простор за дебата им е даден само на лидерите на партиите, дури и на помалите партии, кои немаат реални шанси да формираат влада, без да им се остави простор и на другите кандидати од изборните листи.
– Теориски и хипотетички, кампањата треба да биде еден од најважните делови на изборниот процес, во кој граѓаните добиваат еднаков увид во политичката понуда, програмите и кадровските потенцијали на сите учесници. Ако се погледне кампањата во Србија и во Хрватска, може да се заклучи дека воопшто не заостануваме – со стерилноста, неинвентивноста, старомодноста, и со „црната боја“, која опфаќа мизогинија, нетрпеливост, манихејство, политичка дискриминација и дисквалификација на противниците (и лична и политичка).
Како тогаш да се оцени она што се нуди овде на ТВ-екраните, во печатените медиуми (кои се бројат на прстите на едната рака), парталите (упс, порталите) и социјалните мрежи? Она што прво паѓа во очи не е присуството, туку отсуството – на голем дел од учесниците во политичката трка, но и отсуството на идеологија, на вистински теми, на решенија и допир со реалноста! За морал и да не зборуваме… – го оценува ефектот од досегашната изборна кампања, професорката Билјана Ванковска, во својата колумна во „Нова Македонија“.
„Анкети од фиока“ дел од кампањата
Анкетите за истражување на јавното мислење, односно расположението на гласачите, се неизоставен дел од амбиентот од периодот кога се одвиваат изборните кампањи. Александар Кржалоски, прв извршен директор на МЦМС, ги анализира контекстот, но и поттекстот на резултатите од анкетите објавени во текот на актуелната кампања.
– Во овој предизборен период, како и што е вообичаено, позачестено се објавуваат анкети со рејтинзите на политичките партии. Но, за жал, исто така вообичаено, има релативно масовна појава на (во најмала рака) проблематични анкети, а некои од нив и целосно лажни односно непостојни. Па, така, покрај анкетата на „М-проспект“ нарачана од МЦМС и ТВ Телма, единствени што ги задоволуваат минимум законските услови за објавување (име на нарачателот, име на анкетната агенција, методологијата, примерокот, периодот на анкетата и статистичката грешка), како и професионалните стандарди за вакви истражувања на јавното мислење, се американските организации ИРИ (Меѓународниот републикански институт) и НДИ (Националниот демократски институт). Уште една американска организација (ИФЕС), која работи на реформа на изборното законодавство, објави своја анкета (откако дел од податоците беа „тајно“ лиферувани до некои медиуми и објавени), но и тие пропуштија да објават која анкетна агенција го спровела анкетирањето (а дополнително, самиот извештај не можеше да се најде на нивната веб-страница).
Надвор од тоа, сѐ друго што се појави како вест за рејтинзи е со големи (или и огромни) пропусти, како на пример БИПС (имаше сосема погрешна статистичка грешка, во однос на објавениот примерок, а исто така самиот институт никаде не може да се најде; или вчерашната објава од американска агенција „МекЛафин“ (немаше период во кој е спроведена, ниту пак може некаде да се најде самиот извештај од анкетата, а имаше и конфузија со примерокот – во ист параграф има 2 различни бројки), па до вчерашната објава на „Брима“ (која патем, одамна не е „Брима Галуп“), која крена поголема прашина, а излезе дека е правена пред еден месец и објавена вчера (од клиентот, не од самата агенција). Конечно, вчера е објавена и анкета на ИПИС, а се надевам до четврток (законскиот рок) ќе има објава и од „Рејтинг“, кои заедно со „М-проспект“, во изминативе години се покажаа како кредибилни агенции за процена на рејтинзите на партиите (секако и кај некои од нив имаше по некое промашување, но најчесто или речиси секогаш, резултатите, особено на национално ниво, биле во рамките на објавената статистичка грешка). Иако и овие избори не се случи тоа, се надевам до следните избори ќе се дорегулира овој проблем и ќе се изгради довербата и од јавноста и од самите партии во професионалните агенции, а целосно ќе престане објавувањето „анкети од фиока“ – констатира Александар Кржалоски.
