Скопјани веќе се во паника каков воздух дишеме, каков воздух дишат децата, најранливата категорија, идните генерации што треба да растат и да се развиваат во здрави личности. Граѓаните велат дека не можат веќе да ги толерираат оправдувањата на надлежните дека за овој проблем нема решение на краток рок. Од нив бараат датум кога ќе добијат чист воздух
Скопје повторно e меѓу најзагадените градови во светот. Вчераутро се најде на петтото место на градови со најзагаден воздух, со 158 микрограми на кубен метар од ситните ПМ 10 честички, а завчера беше на десеттото место. Вчераутро речиси во сите општини во Скопје беше регистрирано загадување на воздухот над дозволената граница од 50 микрограми на кубен метар. Поради долгиот сушен период, на улиците има повеќе прашина, која, секако, е резултат и на градежните активности и на отсуство од дожд, кој можеби ќе ги измие и валканиците, наместо тоа да го направат надлежните за таа работа. Алармантно беше и загадувањето на воздухот во Куманово изминативе неколку дена. Според апликацијата „Мој воздух“,дозволените вредности на ПМ-честичките беа надминати и во Тетово, Велес, Битола, Штип, Струмица.
Скопјани веќе се во паника каков воздух ќе дишеме зимава, каков воздух дишат децата, најранливата категорија, идните генерации што треба да растат и да се развиваат во здрави личности. Здравјето ни е загрозено на сите, а надлежните нималку немаат сериозен пристап кон овој, во моментов, проблем број еден за сите, коментираат граѓаните. Истакнуваат дека веќе не можат да ги толерираат оправдувањата на надлежните дека за овој проблем нема решение на краток рок. Не може, велат, проблемот да се решава со мерки на хартија и планови што допрва треба да се реализираат. Од надлежните бараат датум кога ќе добијат чист воздух. Не можат повеќе да ја толерираат нивната инертност и активност што се сведува само на бркање загадувачи поединци. Надлежните да одговорат кога во Скопје ќе се дише чист воздух.
– Загадувањето е сериозен проблем и неговото надминување е долг и мачен процес, кој не се решава брзо. Градот Скопје работи на решавање на проблемот со загадувањето со повеќе стратегии и долгорочни планови кон кои сме сериозно посветени. Работиме за имплементирање мерки и проекти и во летниот период, кога загадувањето не е толку забележливо, на враќање на зелените површини во градот, ги зголемивме инспекциските контроли и изречените казни се за двојно зголемени овие две години, ги реконструиравме средните училишта за да бидат енергетски поефикасни, а обезбедивме и прочистувачи за сите училишта – се вели во дел од одговорот на градот Скопје, во кој во продолжение се редат досега реализираните активности за почист воздух. Но скопјани не можат веќе да чекаат на почист воздух.
Граѓани продолжуваат да објавуваат фотографии и да пишуваат по социјалните мрежи каде забележеле густ и црн чад. На фејсбук-страницата „Стоп за смрдеата во Аеродром и Лисиче, чист воздух сега“ неодамна беа поставени две фотографии на кои се гледа замаглен дел од градот како среде зима. Под фотографиите загрижена мајка имаше напишано: „Што дишат нашите деца додека тренираат на ФФМ. Колку време им треба да го средат хаосов што трае во најзагадената општина. Градоначалникот Златко Марин, го видел ли ова“, прашува жителка на Аеродром.
И навистина е загрижувачки што дишат нашите деца. Наводите на Светската здравствена организација велат дека 93 отсто од децата помлади од пет години секојдневно вдишуваат загаден воздух, што доведува до проблеми во развојот на мозокот и многу смртоносни болести. Многу студии потврдиле дека вдишувањетo загаден воздух не ги оштетува само белите дробови. Новите истражувања покажуваат дека загадувањето од воздухот има негативно влијание и на мозокот, како и дека може да влијае на промена на начинот на размислување. Во својата студија Ксин Занг, научник од Универзитетот во Пекинг, утврдил дека долготрајно изложување на честички, сулфур диоксид и азот диоксид доведува до когнитивни падови кај учесниците на студијата. Научниците и здравствените работници и натаму работат на откривање на начинот на кој загадувачите од воздухот влијаат на мозокот.
Но и покрај сите објавени фрапантни факти и податоци за тоа колкава е штетноста од загадениот воздух, не се прави ништо конкретно проблемот да се сосече во корен. И натаму се случуваат зачестено палење гуми, стрништа, диви депонии, кабли и што ли уште не. На веб-страницата на „Ѕид на општината Гази Баба“ тамошните жители не престануваат да пишуваат за ваквите случувања, како и за загадениот воздух. Во Јурумлери биле запалени гуми, а на Вардариште Косовци без документи спалувале органски отпад. Коментарите на граѓаните се различни и одат и дотаму што велат дека во земјава кој што сака пали и согорува. Пред неколку дена, пак, инспектори лоцираа лице што врши спалување на органски отпад во реонот на Визбегово, а беше спречен оган на отворено во Вардариште. Таму инспекциските служби при редовна контрола на реонот затекнале група лица што на отворено спалувале разновиден отпад и кабли.
При нивниот обид да ги легитимираат, затекнатите лица почнале да бегаат. На социјалните мрежи имаше карактеристична објава на 25 октомври, со наслов „Од Вардариште пристигна првото добро утро!“. Под неа имаше забелешка: „Дебел слој смог, чад и мирис на изгорено ѓубре утрово го закитија целиот дел околу Вардариште, сѐ до околните населби. Граѓаните негодуваат и се прашуваат кој и што работи трета смена во оваа околина“, стоеше напишано под зачадената фотографија. Поради сето ова со загадениот воздух и стравот од фактот дека и зимава ќе дишеме загаден воздух, скопјани бараат датум за чист воздух.
Градот очекува придонес и од граѓаните за намалување на загадувањето
Градот тврди дека направил доста за почист воздух. Надлежните работат на ослободување на тротоарите и велосипедските патеки, даваат субвенции за набавка на велосипеди и електрични тротинети, а работат и на унапредување на јавниот транспорт со набавка на еколошки автобуси. Изминативе две години засадиле повеќе од 12.000 нови дрвја. Презеле и серија активности и во другите области, бесплатен автобуски превоз во денови на енормна загаденост, нова велосипедска инфраструктура и субвенции за велосипеди и електрични тротинети, еколошки возила за градската администрација… Работат со ГЕС -новото претпријатие на добивање лиценца за дистрибуција на топлинска енергија. Се споменуваат субвенциите за купување печки на пелети, за обуки за оџачари, за чистење оџаци, како и за купување топлотни пумпи и инвертер-клими.
– Во текот на летото имавме многу кампањи за спечување на палењето стрништа, диви депонии и слично. Ова се само дел од проектите на кои работевме овие две години и веруваме дека ако се придржуваме кон овие принципи, загадувањето во Скопје ќе се намалува. Очекуваме придонес и од самите граѓани во борбата, затоа што само заедно можеме да го решиме овој проблем – констатираат од градот.
Додаваат и дека инспекторите се на терен и работат на пронаоѓање и спречување на сите лица што придонесуваат за загадувањето, преку палење стрништа, диви депонии, кабли, гуми и слично. Само изминатава недела било интервенирано на голем број локации (Инџиково, Визбегово, Јурумлери…). Тимовите се составени од двајца инспектори, комунален и за животна средина, и комунален редар. Активирано е и снимање на теренот со дрон. Додаваат дека во насока на зголемување на ингеренциите на инспекторите и зголемување на казните е извршена измена на поголем број закони, а во моментов се работи и на предлог-законот за комунална полиција со која би се отстраниле недостатоците во постојната законска регулатива.
