Лешниците на дедо Пројко

Македонски писатели за деца во „Колибри“: Петко Шипинкаровски

Длабоко во подножјето на планината на самиот крај од селото беше градината на дедо Пројко. Во неа имаше повеќе сорти зеленчук, но поголемиот дел од градината беше засаден со јаболка, круши, сливи, дуњи, мушмули, цреши, аронија…, и повеќе стебла од леска.

Беше средина на летото, кога дедо Пројко почна да си работи во градината. Им се радуваше на зрелите плодови, особено вниманието овој пат го насочи кон богатиот род од лешници. Во оваа доба на годината лешниците беа полни со јатки, а од зрелоста бојата им се прелеваше кон кафенобакарна, дури, со прелив на златни бои. Тој ден, дедо Пројко влезе во градината каде што имаше повеќе стебла од леска. Тој веднаш забележа дека гранките на леските се олеснети и го немаше нивниот род, а во горниот дел од градината виде дека жицата од оградата е стуткана. Виде дека некој човек непокането влегувал тука. Градите му се стегнаа од тоа што го виде, но немаше излез. Појде од една на друга леска и кога се увери дека некој предвреме му ги обрал лешниците, појде на местото каде што оградата беше стуткана. Сѐ разгледа наоколу и ја крена жицата. Оградата повторно беше исправена.
– Нека му е лесна раката на тој што ги собрал лешниците – си рече тој и си додаде – од кражба не се живее. Потоа, тој продолжи со обиколката во градината. Пристигна кон средината и дојде до друго стебло од леска, кое беше со богат род лешници, а гранките беа свиени, та од богатиот род, чиниш ќе се испокршат. Дедо Пројко зеде конопен конец, ги изврза и ги накрена гранките.

– Машала, ете, има и за мене, си рече тој и продолжи со обиколката на градината.
Но поради обврските што ги имаше, во следните два-три дена дедо Пројко не дојде во градината. Третиот ден, вообичаено влезе во градината и ги навади зеленчукот и другите градинарски производи. Потоа се упати кон долниот дел од градината, до леската што пред два дена ја остави со богатиот род и со конопен конец ја обезбеди од кршење. Но видикот му се смагли кога виде дека гранките весело стрчат, и се увери дека ниту еден лешник не беше останат на гранките.
– Зарем пак – си рече тој – зарем некој ми ги собрал лешниците – си рече и во главата му се вртеа повеќе слики: крадци му засенчија како збираат на леската и како со полна торба ја напуштаат градината. Застана, ги затри очите.
– Чекај дедо – си рече. Да направам проверка, кој, од каде можел да дојде, да влезе и да си замине.

Помина преку сета ограда од внатрешниот дел на градината, еднаш, уште еднаш, но дедо Петко не виде никаква трага што би го упатила кон тоа дека од некого му е извршена кражба на лешници. Повторно се врати кај леската, сѐ разгледа околу нејзиното стебло, и се увери дека и на ровката земја околу неа, нема никаква трага.
– Невозможно – си рече тој.
– Невозможно е некој да ги собрал лешниците, а да не се добрал до леската и да остави трага.
Сето тоа на дедо Пројко му стана само една голема загатка.
Квечерината, тој се врати во својот дом. Реши, за настанот, никому да не му кажува, кога кај него дојде помалиот внук.
– Дедо, дедо, како помина денеска во градината.
– Добро внуче, добро – му рече дедо Пројко на својот внук.
– А ти одамна не си дошол, да ми правиш друштво…
– Не дедо. Знаеш, и јас си имам обврски, другарчињата, но и тренинзите на џудо, шах, и ракометот. Но дедо, сакам да те прашам нешто?

– Прашај, прашај слободно – се ослободи и израдува дедо Пројко.
– Пролетта кога бев дојден во градината, кога садевме темјанушки. Тогаш забележав како две верверички си скокаа од гранка на гранка на високите борови стебла. Толку се израдував, дедо.
Тие току беа убави, весели, сѐ ми се стори, како ние децата кога си играме, се радуваме. Така и тие скокајќи низ гранките, испуштаа некакви гласови на нивниот јазик, весело се радуваа.
Дедото внимателно го слушаше својот внук, а од неговото задоволство, од настанот што го видел внуко, и нему му помина некоја топлина во мислите.
– Но, дедо – продолжи внукот, да те прашам: верверичките од што живеат, со што се хранат – рече и топло се загледа со своите очиња во очите на својот дедо.
Дедото се успокои.
– Умно детиште – си рече.

– А мене годините ме потиснаа, та чавките умот како да ми го истиснаа. Мисли, дедо! – си рече тој и се врати на прашањето од внукот.
– А, да, од што?! Верверицата, мило внуче, се храни со јатки од ковчести плодови: од ореви, лешници, но сакаат и костени. Запамти, најмногу се сладат со лешничиња – рече тој и се присети на настанот што му се случи, ја виде леската и помисли на верверицата како лесно си потскокнува и лешник по лешник си собира, а потоа со лесни потскокнувања си се качува по боровите стебла и се губи таму некаде, во горичката.
– Верверицата мило внуче во оваа доба од годината си собира, како што ти реков плодови од ореви и лешници и си ги носи во своето скривалиште. Таму си ја одложува храната. Така со собраната храна, верверицата си се обезбедува себе, но си обезбедува храна и за нејзините мали верверичиња за да имаат што да јадат во деновите на долгата зима.
– Ти благодарам дедо, многу ти благодарам за ова што ми го кажа. А на училиште учителката кога ќе ме праша за животот на верверицата, сега ќе можам да ѝ го дадам вистинскиот одговор – рече внукот и силно го прегрна својот дедо. А тој задоволен од тоа што му го пренесе на внукот, му олесна дека родот од лешници, убеден е дека отишол на вистинското место.

(Од збирката раскази за деца „Разбранувани води“, 2018г.)

Наместо белешка за авторот

Петко Шипинкаровски (1946), писател и поет, публицист, драмски автор, есеист и книжевен критичар, е роден во селото Будимирци, Битолско. Основното образование го завршил во селата Будимирци и Старавина, а средното во Битола. Дипломирал на Факултетот за безбедност на универзитетот „Св. Кирил и Mетодиј“ во Скопје.
Член е на Друштвото на писателите на Македонија, на Здружението на новинарите на Македонија, на МНД од Битола, а почесен член е на Друштвото на писателите на Србија и на Книжевното друштво на Косово и Метохија и надворешен член на Сојузот на независни писатели на Бугарија.
Учесник е на повеќе научни и литературни манифестации и добитник е на многубројни награди и признанија.Преведен и препеан на повеќе светски јазици. Живее и работи во Струга.